تغذیه آرتروز باید چگونه باشد؟

بیماری آرتروز درمان قطعی ندارد، اما سبک زندگی افراد در تعیین سرعت پیشرفت بیماری بشدت موثر است؛ تغذیه آرتروز، استراحت کافی، فعالیت بدنی مناسب و از همه مهم تر برخورداری از سلامت روان می تواند در تعیین کیفیت زندگی بیمار نقش اساسی داشته باشد. در این بین برای بسیاری از بیماران مبتلا به آرتروز تعیین یک برنامه تغذیه ای که شامل بایدها و نبایدهای رژیم غذایی مناسب بیماری  آرتروز ابهاماتی ایجاد می شود. اینکه چطور می توان با رژیم غذایی صحیح التهاب را در بدن کاهش داد، کدام مواد غذایی برای آرتروز خوب یا بد هستند و یا چه مواد غذایی به ساخت و ترمیم غضروف ها در بدن کمک می کند همگی در ذهن بسیاری از بیماران آرتروزی و خانواده های آنها وجود دارد. به طور کلی برنامه غذایی بیماران آرتروزی شامل فیبرها، پروتئین ها، سبزیجات و میوه ها است. همچنین در مورد برخی از مواد غذایی مثل لبنیات ابهاماتی وجود دارد که در ادامه سعی داریم به بررسی همه این موارد بپردازیم.

رژیم غذایی مناسب بیماران آرتروز

امروزه ثابت شده که تغذیه نقش مهمی در درمان یا کنترل بیماری‌های مختلف دارد. تغذیه اصولی و سبک زندگی سالم موجب سلامت کلی بدن شده و از پیشرفت بیماری‌ها جلوگیری می‌کند. پیروی از رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به آرتریت هم حائز اهمیت است. جلوگیری از پیشرفت آرتروز مهم‌ترین تاثیر رژیم غذایی برای مبتلایان به این بیماری است. علاوه بر کنترل روند پیشرفت بیماری، رژیم غذایی در موارد زیر نیز موثر است:

بیشتر بخوانید: برای زانو درد چه بخوریم؟

کنترل وزن مزیت رعایت تغذیه آرتروز

یکی از مهم‌ترین مسائلی که بیماری آرتروز را تشدید کرده یا باعث بروز عوارض جدی‌تر در اثر این بیماری می‌شود، نوسان وزن به‌خصوص افزایش وزن است. اضافه وزن فشار زیادی روی مفاصل وارد می‌کند و با توجه به اینکه آرتروز نوعی بیماری مفصلی است که باعث تغییر شکل و ضعف در مفاصل می‌شود، برای مبتلایان به این بیماری به‌شدت مضر است. به علاوه چاقی و اضافه وزن خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند روماتیسم مفصلی یا نقرس را افزایش می‌دهد که این بیماری‌ها در تشدید آرتریت و عارضه‌های آن تاثیر زیادی دارند.

بیشتر بخوانید: درمان خانگی آرتروز زانو

مقاوم‌سازی بدن در برابر ابتلا به بیماری‌های دیگر

داشتن رژیمی متعادل و مصرف غذاهایی که حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی کافی هستند، بدن را در برابر ابتلا به بیماری‌های دیگر مقاوم می‌کند. این موضوع در تسکین آرتروز موثر است و روند درمان را سرعت می‌بخشد.

کاهش عوارض جانبی داروهای آرتریت

رعایت اصول در تغذیه آرتروز و رژیم غذایی مناسب که ویتامین‌های مورد نیاز بدن را تامین کند به کاهش عوارض جانبی برخی از داروهای مصرفی این بیماری نیز کمک می‌کند. برخی از داروهایی که در این بیماری مصرف می‌شوند اثراتی روی قلب و گردش خون می‌گذارند که با رعایت رژیم غذایی اصولی می‌توان احتمال بروز آن‌ها را کاهش داد.

بیشتر بخوانید: آرتروز زانو

سبک تغذیه سالم و متعادل برای مبتلایان به آرتروز چیست؟

رژیم غذایی متعادل و سبک سالم تغذیه هم به نوع غذای مصرفی و هم به مقدار غذایی که مصرف می‌کنیم، اشاره دارد. در واقع زمانی می‌توان رژیم غذایی را متعادل دانست که مقدار غذا با میزان تحرک برابر بوده و نوع غذا متناسب با شرایط بدنی شما باشد. برای داشتن رژیمی سالم هر تغییری در برنامه غذایی باید با در نظر گرفتن این دو نکته و به شرح زیر انجام شود:

• دریافت مقدار مناسب کالری: برای داشتن رژیمی متعادل ابتدا باید مقدار کالری مصرفی را متعادل کرد. مقدار انرژی موجود در غذا برحسب کیلوکالری محاسبه شده و در اصطلاح عمومی کالری گفته می‌شود. بدن ما براساس جنسیت، وزن، میزان فعالیت‌های بدنی و… به مقدار معینی از انرژی نیاز دارد. در صورتی که میزان کالری مصرفی بیشتر یا کمتر باشد، تعادل وزنی بهم خورده و این موضوع مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. برای داشتن رژیمی مناسب جهت کنترل بیماری آرتروز باید مقدار کالری مناسب را مشخص و رژیم روزانه را براساس آن طراحی کرد.
• فعالیت بدنی به مقدار کافی: برای حفظ سلامت بدن و داشتن سبک زندگی سالم، فعال نگه داشتن بدن نیز اهمیت زیادی دارد. ورزش و فعالیت‌های بدنی به داشتن وزن مناسب نیز کمک می‌کنند که این موضوع هم برای کنترل بیماری آرتروز موثر است.
• برخورداری مواد سالم از تمام گروه‌های غذایی: یک رژیم غذایی سالم برای رعایت اصول تغذیه آرتروز، تمام گروه‌های غذایی را شامل می‌شود زیرا بدن به تمام گروه‌های غذایی نیاز دارد. میوه و سبزیجات، غذاهای نشاسته‌ای، مواد غذایی حاوی پروتئین، لبنیات، چربی‌های سالم و حتی قندهای سالم باید در سبک سالم تغذیه وجود داشته باشند.
• حاوی ویتامین‌های لازم: رژیم غذایی مناسب برای مبتلایان به آرتریت باید ویتامین‌های مناسب و موثر در بهبود این بیماری را داشته باشد. از جمله این ویتامین‌ها می‌توان به ویتامین C، D، کلسیم و بتاکاروتن اشاره کرد.

بیشتر بخوانید: آرتروز کمر

بهترین مواد غذایی در تغذیه آرتروز کدامند؟

یکی از سوالات رایج بیماران مبتلا به آرتروز این است که برای درمان یا برای جلوگیری از آرتروز چه بخوریم؟ در پاسخ باید گفت که طبق تحقیقاتی که در مورد نقش تغذیه در بهبود آرتروز انجام شده، ماده غذایی مشخصی برای درمان قطعی آرتروز وجود ندارد.

با این حال بسیاری از غذاها و خوراکی‌های سالم وجود دارند که با مصرف آن‌ها می‌توان عارضه‌های جانبی آرتروز را کاهش داد. همچنین ایجاد تغییرات در رژیم غذایی به تاثیر هرچه بیشتر داروها و درمان‌های جانبی کمک کرده و از این طریق به بیماری آرتریت کمک می‌کند. از جمله مواد غذایی که با مصرف آن‌ها می‌توان روند درمان این بیماری را سرعت بخشید، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سبزی‌های با برگ تیره، مناسب برای تغذیه آرتروز

سبزی‌های دارای برگ تیره اولین گروه از مواد غذایی مناسب برای تغذیه بیماران مبتلا به آرتروز هستند. سبزی‌های برگ تیره سرشار از ویتامین دی، آنتی‌اکسیدان‌های ضداسترس و مواد معدنی مختلف هستند که به مبارزه بدن با التهابات کمک کرده و برای بیماران آرتروزی مناسب هستند. اسفناج، کلم پیچ، سبزی کولارد و… از انواع سبزیجات برگ سبز هستند که مصرف آن‌ها به بیماران مبتلا به آرتروز توصیه می‌شود.

چای سبز

چای سبز را نیز می‌توان به عنوان ماده موثر و مناسب در تغذیه آرتروز معرفی کرد. این ماده خوراکی حاوی مقدار زیادی پلی فنول، نوعی آنتی اکسیدان مفید است. این آنتی اکسیدان به کاهش التهابات کمک کرده و سرعت آسیب دیدن و تحلیل عضلات و مفاصل را کاهش می‌دهد.

نقش سیر در تغذیه آرتروز

سیر از دیگر موادی است که مصرف آن به بیماران مبتلا به آرتریت یا آرتروز توصیه می‌شود. این ماده غذایی حاوی دی آلیل دی سولفید است که در مبارزه با آنزیم‌های آسیب‌زننده به غضروف موثر عمل می‌کند. مصرف سیر همچنین به دلیل وجود آنتی‌بیوتیک در کاهش احتمال ابتلا به عفونت نیز تاثیر داشته که این ویژگی نیز برای کاهش مشکلات ناشی از آرتروز مفید است.

آجیل

آجیل، نوعی تنقلات حاوی مواد مغذی و معدنی است که مصرف آن برای سلامت بدن، بهبود عملکرد اندام‌های  داخلی و… موثر است. این ماده خوراکی حاوی فیبر، منیزیم، کلسیم، ویتامین ای، روی و… است. همچنین با برخورداری از ماده‌ای به نام آلفا لینولنیک اسید به تقویت بدن و سیستم ایمنی آن در برابر بیماری‌ها کمک می‌کند.

تاثیر روغن زیتون در تغذیه آرتروز

از جمله غذاهای مضر برای آرتروز می‌توان به چربی‌ها به‌خصوص چربی‌های حیوانی اشاره کرد. چربی‌ها کلسترول خون را افزایش می‌دهند و این موضوع نیز باعث تشدید بیماری آرتروز می‌شود. با این‌حال حذف آن‌ها نیز به دلیل خواصی که برای بدن دارند، توصیه نمی‌شود، بنابراین بیماران مبتلا به آرتروز باید جایگزین سالم در گروه چربی‌ها را استفاده کنند. بهترین ماده در گروه چربی‌ها برای مصرف بیماران مبتلا به آرتروز روغن زیتون است. این روغن خوراکی حاوی اولئوکانتال است که در کنترل التهابات نیز تاثیر دارد.

آلبالو

یکی از میوه‌هایی که مصرف آن برای بیماران مبتلا به آرتروز مفید بوده و وجود آن در برنامه تغذیه آرتروز توصیه می‌شود. آنتوسیانین، ماده‌ای است که آلبالو سرشار از آن بوده و نقش موثری در کاهش التهاب دارد. برای بیمارانی که علائم شدید آرتروز دارند، مصرف روزانه یک فنجان چای آلبالو، چند عدد آلبالو تازه یا آلبالو خشک بدون افزودنی توصیه می‌شود تا علائم و عوارض آرتروز در آن‌ها کاهش پیدا کند.

ماهی‌های روغنی

یکی از مواد مغذی برای مبتلایان به آرتروز امگا 3 است. این ماده خواص ضد التهابی دارد و با مصرف آن بسیاری از عوارض این بیماری کاهش پیدا می‌کنند. ماهی‌های روغنی سرشار از این ماده هستند، بنابراین برای دریافت امگا 3 به میزان کافی مصرف آن‌ها بسیار مفید است. مصرف هفته‌ای یک بار ماهی برای دریافت امگا 3 به میزان کافی، مناسب است و در صورتی که به این ماده علاقه ندارید، حتما جایگزین‌های سالم آن مانند روغن بذر کتان، روغن ماهی و… را در برنامه خود داشته باشید.

گردو

یکی دیگر از مواد غذایی مفید و سالم که امکان قرارگیری آن در رژیم غذایی بیماران مبتلا به آرتروز وجود دارد، گردو است. گردو نوعی خوراکی بسیار مفید است که در کاهش التهاب بیماری‌های مفصلی، تاثیر به‌سزایی دارد. در طب سنتی به مصرف این ماده به‌عنوان صبحانه مفید برای آرتروز زانو در کنار نان و پنیر، تاکید می‌شود. گردو سرشار از امگا 3 بوده، برای سلامت استخوان‌ها موثر است و به تقویت سیستم ایمنی بدن نیز کمک می‌کند.

غذاهای مضر در تغذیه آرتروز

در مقابل غذاهای مفیدی که مصرف آن‌ها به بیماران مبتلا به آرتروز توصیه می‌شود، خوراکی‌هایی وجود دارند که مبتلایان به آرتروز را از استفاده آن‌ها منع می‌کنند. این خوراکی‌ها که در اصطلاح ممنوعیات تغذیه آرتروز هستند، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم عوارض آرتروز را تشدید کرده و مشکلات متعددی برای بیمار مبتلا به آرتریت ایجاد می‌کنند. انواع غذاهای مضر در تغذیه مبتلایان آرتروز را می‌توان به دو دسته زیر تقسیم کرد:

غذاهای تشدیدکننده بیماری

برخی از مواد غذایی باعث تشدید بیماری شده و عوارض آن را شدت می‌دهند که از جمله آن‌ها می‌توان به روغن‌ها و چربی‌های حیوانی، لبنیات پرچرب، غذاهای فست‌فودی، قند و شیرینی‌جات و… اشاره کرد. این خوراکی‌ها که در حالت عادی نیز برای سلامت بدن تهدید به حساب می‌آیند، برای مبتلایان به آرتروز ممنوع هستند و باعث بروز مشکلات جدی می‌شوند. چاقی و اضافه وزن تنها یکی از عوارض مصرف این مواد غذایی و خطراتی است که برای آرتروز ایجاد می‌کنند.

غذاهایی که با داروها تداخل دارند

علاوه بر تشدید بیماری، برخی از خوراکی‌ها با داروهای تجویز شده در آرتریت تداخل دارند، در نتیجه باید از مصرف آن‌ها خودداری کرد. از جمله این خوراکی‌ها می‌توان به گریپ‌فرت اشاره کرد. این میوه حاوی ترکیباتی است که با داروهایی مانند کلشی‌سین، کاربامازپین، فنتانیل و… که برای مبتلایان به آرتروز تجویز می‌شوند، تداخل ایجاد می‌کند.

الکل از دیگر موادی است که با تداخل در داروهای مصرفی آرتروز اثر آن‌ها را از بین می‌برد. جالب است بدانید زمانی که داروهای این بیماری را مصرف می‌کنید، حتی استفاده بیش از اندازه خوراکی‌های حاوی ویتامین‌ها مضر محسوب می‌شود. برای مثال در زمان مصرف داروهای آرتروز باید مقدار ویتامین کا دریافتی از مواد خوراکی را کمتر کرد تا ورود بیش از اندازه آن به بدن، ایجاد عارضه جدید نکند.

سخن پایانی درباره تغذیه آرتروز

تغذیه آرتروز اصولی دارد که با رعایت آن می‌توان عوارض این بیماری را کاهش داد و روند بهبود آن را سرعت بخشید. همان‌طور که این مطلب گفته شد مبتلایان به آرتروز باید رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته باشند و لازمه داشتن چنین رژیمی، آشنایی با اثرات مواد غذایی مختلف است. در این زمینه می‌توانید سایر مقالات اول کلینیک را مطالعه کنید تا با اثر مواد خوراکی مختلف و نحوه داشتن رژیمی سالم آشنا شوید.

تجهیزات پزشکی خانگی