تا کنون به این فکر کرده‌اید که چرا دیسک کمر بین ما ایرانی‌ها اینقدر زیاد است؟ بر اساس آمار موجود، 90 درصد از ایرانیان در طول زندگی به‌دلیل سبک زندگی نادرست کمر درد ر ا تجربه می کنند. فتق دیسک یکی از مشکلات بسیار شایع در ستون فقرات است که می‌تواند علائم دردناک و ناتوانی را در فرد مبتلا به‌همراه داشته باشد. در این راهنما از مجله پزشکی اول کلینیک روی بررسی علل ایجاد دیسک کمر، علائم و نشانه‌های آن، روش‌های تشخیص این عارضه و گزینه‌های درمانی برای این بیماری متمرکز می‌شویم.
منظور از دیسک کمر چیست؟ آشنایی بیشتر با دیسک‌ها
دیسک کمر فضاهایی نرم و قابل‌انعطاف بین مهره‌ها هستند که باعث انعطاف‌پذیری ستون فقرات می‌شوند. هر دیسک شامل دو بخش است: هسته دیسک و غلاف خارجی. هسته دیسک یک ساختار ژله‌ای است که برای جذب شوک و توزیع فشار در طی فعالیت‌های روزمره بین غلاف‌ها قرار می‌گیرد. غلاف خارجی دیسک متشکل از لایه‌هایی است که روی هم قرار گرفته‌اند. و جلوگیری از نفوذ هسته دیسک به فضای اطراف و نفوذ مواد التهابی به داخل دیسک را ممکن می‌سازند.
اگر درگیر کمردردی، همین حالا پرسشنامه رو پر کن
در صورتی که غلاف خارجی دیسک آسیب ببیند، ممکن است هسته دیسک به فضای اطرافی دیسک فشرده شده و روی ریشه‌های عصبی یا نخاع کمری فشار ایجاد کند. این فشار می‌تواند درد، التهاب، اختلالات حسی و عملکردی و ناتوانی در ناحیه کمر و اعضای تحت تاثیر آن را ایجاد کند.
انواع دیسک کمر و راهکارهای مقابله با آنها
شناخت انواع دیسک و علائم مربوطه، اولین قدم برای تشخیص و درمان صحیح این مشکلات است.این بخش از راهنما به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از انواع دیسک کمر داشته باشید تا بتوانید درباره وضعیت خودتان تصمیمات صحیح‌تری بگیرید.
1. بیرون زدگی دیسک کمر، علائم و گزینه‌های درمانی
یکی از انواع شایع اختلال در دیسک، هرن دیسک (Herniated Disk) یا همان برون‌ریزی یا پارگی دیسک است. در صورت بروز هرنی دیسک، ماده نرم درون دیسک از طریق یک پارگی، از پوشش محکم اطراف آن خارج می‌شود. گاهی اوقات این ماده نرم، اعصاب نزدیک را تحریک کرده و علائم درد و غیره را در شما ایجاد می‌کند. علائم هرنی دیسک از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند. اما در صورت بروز هرنی دیسک، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- درد بازو
- درد پا
- کرختی
- لرزش
- ضعف
اگرچه هرنی دیسک معمولاً ناشی از پیری و افزایش سن است، اما می‌تواند در نتیجه برداشتن نادرست اشیاء سنگین نیز اتفاق بیفتد. اگر سعی کنید با استفاده از پشت‌تان به‌جای بهره‌گیری از عضلات پاها بلند شوید یا در حین برداشتن اشیاء سنگین بچرخید، ممکن است به هرنی دیسک دچار شوید. همچنین گاهی اوقات، هرنی دیسک می‌تواند ناشی از صدماتی مانند سقوط یا ضربه به پشت باشد. اگر اضافه وزن داشته باشید، در یک شغل فیزیکی مشغول به کار باشید یا سابقه خانوادگی ابتلا به هرنی دیسک کمر را داشته باشید، احتمال بروز این عارضه دیسک در شما بیشتر خواهد بود.
در موارد نادر، ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشید تا بتوانید از هرنی دیسک و دردهای مرتبط با آن رها شوید. پس با این اوصاف می‌توان گفت که درمان نوع دیسک کمر مانند درمان جوش صورت بستگی به نوع آسیب و شدت آن دارد.
بیشتر بخوانید: سیاتیک چیست؟
2. عصب تحت فشار یا باریکش و دیسک کمر
عصب تحت فشار احتمال دارد در سراسر بدن اتفاق بیفتد. اما هرنی دیسک کمر یکی از شایع‌ترین علل ایجاد عصب باریکش است. به‌عنوان مثال، اگر یک هرنی دیسک در بخش پایینی ستون فقرات شما وجود داشته باشد. ممکن است روی ریشه عصب فشاری ایجاد کند که باعث انتشار درد در کمر و پشت پاها می‌شود. علائم عصب تحت فشار شامل موارد زیر می‌شود:
- احساس خواب‌رفتگی در اعضای تحت تأثیر به‌عنوان مثال پاها یا دست‌ها
- ضعف عضلانی
- کرختی در نواحی تحت تأثیر عصب
- حس سوزش و گزش‌های سوزنی در نواحی تحت تأثیر
- درد تیز یا سوزشی که به اطراف ناحیه درگیر انتشار پیدا می‌کند
عصب‌های تحت فشار در اثر قرار گرفتن فشار بیش از حد بر روی عصب‌های شما توسط بافت‌های اطراف ایجاد می‌شوند. این فشار می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد از جمله:
- بیرون‌زدگی های استخوانی
- برخی بیماری‌ها مانند دیابت، بیماری تیروئید یا التهاب مفاصل روماتوئیدی
- هرنی دیسک کمر
- صدمات و آسیب‌ها
- اضافه وزن
- انجام حرکات تکراری
بیشتر بخوانید: طب سوزنی برای دیسک کمر
3. دیسک متورم، علائم و راهکارهای درمانی
برخی افراد دیسک متورم را با هرنی دیسک اشتباه می‌گیرند. در صورت وجود هرنی دیسک کمر، غشای سختی که دیسک را احاطه می‌کند، پاره شده و ماده نرم از طریق آن به بیرون نشت می‌کند.
در حالیکه اگر دیسک شما متورم شده باشد، شما یک برجستگی در اطراف یکی از دیسک‌هایتان دارید، اما غشای سخت اطراف هنوز شکسته نشده است. این برجستگی‌ها اغلب در بخش‌های پایینی و جانبی دیسک‌های شما ظاهر شده و با وارد کردن فشار روی اعصاب باعث ایجاد کمر درد می‌شوند. علائم دیسک متورم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سوزش و گزش
- مشکل در راه رفتن
- سنگینی
- کرختی
- درد
- ضعف
بسته به محل قرارگیری تورم، ممکن است این علائم دیسک کمر را در مناطق مختلف بدنتان تجربه کنید. به عنوان مثال، اگر دیسک متورم شده شما در منطقه لامبار یا پایین کمر قرار گرفته باشد، ممکن است این حس را در قسمت پایین کمر، پاها و باسن احساس کنید. اگر این عارضه در قسمت‌های بالاتر ستون فقرات شما رخ داده باشد، ممکن است علائم را در گردن، بازوها یا دست‌ها تجربه کنید. در برخی موارد، حتی ممکن است علائم را در سرتان نیز احساس کنید.
در صورت بروز مشکل دیسک متورم شده در قسمت ستون فقرات سینه‌ای که بسیار کمتر شایع است، ممکن است درد در قسمت بالایی ستون فقرات و در سراسر معده یا سینه احساس شود. این نوع درد اغلب با مشکلات قلبی اشتباه گرفته می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان دیسک کمر در منزل
علل بروز دیسک کمر در بیماران؛ چرا دچار دیسک می‌شویم؟
دیسک کمر ممکن است نتیجه عواملی مانند تغییرات سنی، آسیب ناشی از ضربه، فشار زیاد و عوامل ژنتیکی باشد. علاوه بر این، فعالیت‌های جسمانی سنگین، بیماری‌های التهابی، فشار مکرر روی ناحیه کمر و عوامل ریزمقیاس نیز می‌توانند به افزایش خطر ابتلا به دیسک کمر کمک کنند.
بیشتر بخوانید: تفاوت درد سیاتیک و دیسک کمر
نشانه‌ها و علائم دیسک کمر؛ از کجا بفهمیم دیسک داریم؟
در ادامه لیستی از نشانه‌های و علائم دیسک کمر آورده شده است:
- درد در ناحیه پایین کمر (لامبار)
- درد در پاها، شامل ران، ساق پا و باسن
- سوزش یا تورم در منطقه پشتی ران یا باسن
- احساس سنگینی در پاها
- کاهش قدرت عضلات در پاها
- تنگی و سختی در حرکت کمر و پاها
در برخی موارد، درد ممکن است به‌طور تدریجی از کمر به پاها منتقل شود. این درد به‌عنوان درد رادیکولوپاتی شناخته می‌شود که ناشی از فشار روی ریشه عصبی است. لطفاً توجه داشته باشید که این موارد تنها برخی از علائم معمول دیسک کمر هستند. و هر فرد ممکن است تجربه‌های متفاوتی در این زمینه داشته باشد. در صورت تجربه هر یک از این علائم، مشاوره پزشکی حرفه‌ای و تشخیص دقیق توسط یک پزشک متخصص بسیار مهم است. تشخیص علت درد در انواع مشکلات مفصلی و استخوانی مانند زانو درد و کمر درد بسیار مهم و تعیین‌کننده روند درمان است. در مقاله “درد دیسک کمر به کجا می زند؟” به طور کامل به بررسی دردهای ارجاعی دیسک کمر در سایر بخش های بدن پرداختیم.
بیشتر بخوانید: مسکن دیسک کمر
راه‌های رایج تشخیص دیسک کمر؛ پزشک چطور متوجه دیسک کمر می‌شود؟
برای تشخیص دیسک کمر، پزشک ممکن است از روش‌های مختلفی استفاده کند. در ادامه، برخی از روش‌های معمول برای تشخیص دیسک کمر آورده شده است:
- بررسی سابقه پزشکی: پزشک ابتدا صحبتی با شما خواهد داشت تا درباره علائم و تاریخچه پزشکی شما سوالاتی بپرسد. این سوالات شامل شدت درد، محل و زمان بروز درد، علائم و تغییرات در حالت درد است.
- معاینه فیزیکی: پزشک ممکن است معاینه فیزیکی انجام دهد تا علائمی مانند تورم، فشار، کاهش قدرت عضلات و تحرک محدود را بررسی کند. همچنین احتمال دارد بررسی کند که آیا تماس مستقیم با عصب‌ها یا ریشه‌های عصبی وجود دارد یا خیر.
- آزمایش‌های تصویری: آزمایش‌های تصویری شامل سی‌تی‌اسکن و MRI می‌توانند در تشخیص دیسک کمر بسیار مفید باشند.
- تست‌های تکمیلی: به‌عنوان مرحله تکمیلی، پزشک ممکن است تست‌های تکمیلی مانند آزمایش عملکرد عصبی (EMG) و تست تحمل درد را انجام دهد تا بیشتر در مورد تأثیر دیسک کمر بر عصب‌ها و عملکرد آنها بداند.
با ترکیب اطلاعات به دست آمده از تاریخچه بیمار، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویری، پزشک قادر خواهد بود دیسک کمر و نیز میزان تأثیر آن بر عصب‌ها و عملکرد شما را تشخیص دهد. این تشخیص کمک می‌کند تا پزشک برای شما برنامه درمانی مناسب را تنظیم کند. لازم به ذکر است که تشخیص نهایی دیسک کمر و درمان مربوطه حتما باید توسط پزشک متخصص انجام شود.
بیشتر بخوانید: درمان گیاهی دیسک کمر
گزینه های رایج درمان دیسک کمر؛ نوع درمان بستگی به شدت آسیب دارد
درمان دیسک کمر به طور کلی به دو شیوه اصلی تقسیم می‌شود: درمان بدون جراحی و درمان با جراحی. بیشتر موارد دیسک کمر با درمان غیرجراحی بهبود می‌یابند. در ادامه، روش‌های معمول درمان غیرجراحی دیسک کمر را بررسی می‌کنیم:
- استراحت: در صورت بروز درد حاد در ناحیه کمر، استراحت برای مدت کوتاهی ممکن است مفید باشد. اما استراحت طولانی مدت توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است منجر به ضعف عضلات و کاهش قدرت عملکردی شود.
- کمربند پلاتینر: این کمربند مجهز به تکنولوژی UIC با ایجاد گرما در عمق بافت‌های آسیب دیده کمر به بهبود عملکرد کمر کمک‌های شایان توجهی می‌کند. علاوه بر ایجاد حرارت به طرز شگفت انگیزی به ترمیم و بازسازی اندام‌های داخلی کمر مانند رباط‌ها و دیسک‌ها می‌پردازد. بیشتر پزشکان معتقدند که کمربند پلاتینر بهترین درمان خانگی برای دیسک کمر و یک جایگزین مناسب برای فیزیوتراپی است و بر استفاده از آن تاکید می‌ورزند. پس با خرید کمربند پلاتینر درمان دیسک کمر برای همیشه را دست یافتنی کنید.
- تمرینات فیزیکی: تمرینات و ورزش‌هایی که به تقویت عضلات پشتی و شکمی کمک می‌کنند، می‌توانند در بهبود علائم دیسک کمر موثر باشند. این تمرینات شامل تمرینات کششی، تقویتی و استقامتی می‌شوند. بااینحال، مهم است که قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک خودتان مشورت کنید.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی شامل استفاده از تکنیک‌هایی مانند ماساژ، تمرین درمانی، الکتروتراپی و تمرینات کششی است. این روش‌ها می‌توانند در کاهش درد، بهبود قدرت عضلات و عملکرد جسمانی کمک کنند.
- داروها: پزشک ممکن است داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، آنتی‌دپرسانت‌ها و استفاده از مسکن را برای بیمار تجویز کند. این داروها می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
- تزریقات محلی: در برخی موارد، تزریقات محلی مانند تزریق استروئیدها ممکن است در کاهش درد و التهاب مؤثر باشند.
درصورتی‌که درمان غیرجراحی نتیجه مطلوبی به همراه نداشته باشد یا شدت علائم دیسک کمر شما بسیار شدید باشد. پزشک ممکن است درمان با جراحی را پیشنهاد دهد. درمان جراحی دیسک کمر ممکن است شامل جراحی برای تخلیه فشار روی ریشه عصبی، جایگزینی دیسک یا فیوژن استخوان باشد. جراحی معمولاً در موارد شدید و در شرایط ناکامی در درمان‌های غیرجراحی انجام می‌شود.
مهم است که در انتخاب روش درمانی مناسب برای شما، نظر پزشک تخصصی را دریافت کنید. هر مورد دیسک کمر ممکن است نیازهای درمانی خاصی خودش داشته باشد و تنها پزشک می‌تواند بر اساس شرایط شما و علائم بیمار، برنامه درمانی مناسب را تعیین کند. اغلب پزشکان برای درمان مشکلات دیسک و آرتروز کمر استفاده از کمربند پلاتینر و برای بهبودی عمیق آرتروز زانو زانوبند زاپیامکس را توصیه می‌کنند.
کلام آخر
دیسک کمر یک مشکل شایع در ناحیه کمر است که می‌تواند منجر به احساس درد و بروز علائم دیگری در این ناحیه شود. علائم دیسک کمر شامل درد شدید در ناحیه کمر، کاهش قدرت عضلات، یا درد در حین حرکت هستند. درمان دیسک کمر شامل روش‌های غیرجراحی مانند استراحت، تمرینات فیزیکی، فیزیوتراپی و استفاده از داروها است. با این حال، در موارد شدید و ناکامی در درمان غیرجراحی، جراحی ممکن است ضروری باشد.
سوالات متداول درباره دیسک کمر
علائم دیسک کمر شدید چیست؟ علائم دیسک کمر شدید شامل درد شدید در ناحیه کمر، انتشار درد در پاها، کاهش قدرت عضلات و احساس یا درد در حین حرکت است.
علت ابتلا به دیسک کمر در جوانی چیست؟ ابتلا به دیسک کمر در جوانی ممکن است ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله آسیب ناشی از ضربه یا آسیب فیزیکی، فعالیت‌های سنگین یا نادرست، عوامل ژنتیکی، نشستن طولانی مدت در موقعیت نامناسب یا عوامل مرتبط با سبک زندگی نامناسب مانند کم‌فعالیتی و چاقی.
علت ابتلا به دیسک کمر در زنان چیست؟ ابتلا به دیسک کمر در زنان به عوامل مختلفی برمی‌گردد. در زنان، تغییرات هورمونی مانند بارداری و قاعدگی و فعالیت‌های روزمره شامل حمل کودکان، انجام فعالیت‌های سنگین در خانه و نشستن طولانی مدت در موقعیت نامناسب می‌توانند عوامل مؤثر در ابتلا به دیسک کمر باشند.