تنگی کانال نخاعی | علت، علائم، تشخیص و درمانهای خانگی و جراحی کمری و گردنی

کانال نخاعی شبیه تونلی است که از میان هر یک از مهرههای ستون فقرات میگذرد و نقش محافظت از نخاع و ریشههای عصبی را به عهده دارد. تنگی این کانال از جمله بیماریهای عصبی محیطی محسوب میشود که در آن تونل نگهدارنده نخاع در یک یا چند سوراخ (فورامینا) باریک می شود و به نخاع و طنابهای عصبی فشار وارد میآورد. تنگی کانال نخاعی هم در مسیر اصلی نخاع (جایی که نخاع به سمت پایین میرود) میتواند رخ دهد و هم در سوراخهای بین مهرهها که اعصاب نخاعی از کانال نخاعی خارج میشوند. بسته به محل و میزان باریک شدن در طول زمان، یک عصب نخاعی یا نخاع فشرده و درد، سوزن سوزن شدن، بی حسی یا ضعف در اندامها را به وجود میآورد.
تنگی این کانال که موجب تحریک و فشرده شدن نخاع خواهد شد و با مشکلاتی از قبیل کمر درد، گردن درد و سایر مشکلات عصبی مانند سیاتیک خود را نشان میدهد. میتواند هر کسی را درگیر کند، با این حال تنگی کانال نخاعی در افراد بالای 50 سال شایعتر و معمولا دو ناحیه از ستون فقرات را بیشتر تحت تأثیر قرار میدهد؛ کمر و گردن.
علائم تنگی کانال نخاعی در زنان و مردان
تنگی کانال نخاعی یکی از انواع کمر درد محسوب می شود که با کوچک شدن فضای نخاعی که اعصاب نخاعی از آن عبور می کند همراه است. با توجه به اینکه تنگی نخاع کجا و چقدر شدید است علائمی از خود بروز میدهد که امکان دارد در گردن، پشت، بازوها، دستها و پاهای خود احساس کنید. تنگی کانال نخاعی چون با گذشت زمان و به کندی ایجاد میشود، امکان دارد فرد مبتلا برای مدتی هیچ علامتی نداشته باشید، حتی اگر باریک شدن کانال در عکس برداری اشعهایکس یا سایر آزمایشات تصویربرداری قابل مشاهده باشد. پس فراموش نکنید علائم ممکن است بیایند و بروند و روی هر فرد نسبت به فرد دیگر به صورت متفاوتی تأثیر بگذارند.
علائم تنگی کانال نخاعی ستون فقرات کمری
تنگی کانال نخاعی بسته به اینکه در کدام بخش ستون فقرات ایجاد شود می تواند علائم متفاوتی داشته باشد. تنگی کانال نخاعی در بخش پایین ستون فقرات می تواند علائم زیر را داشته باشد:
- درد در ناحیه کمر
- دردی که از باسن شروع و به سمت پایین ساق پا کشیده میشود و حتی امکان دارد تا پا نیز ادامه یابد.
- احساس سنگینی در پاها، که معمولا منجر به گرفتگی در یک یا هر دو پا میشود.
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در باسن، ساق یا پا.
- دردی که با ایستادن طولانی مدت، راه رفتن یا پیاده روی در سراشیبی بدتر میشود.
- دردی که با خم شدن به جلو، راه رفتن در سربالایی یا نشستن کاهش مییابد.
علائم تنگی کانال نخاعی گردن
تنگی کانال نخاعی می تواند در بخش گردن گردن می تواند منجر به ایجاد درد در یک بازو یا هر دو بازو شود، ایجاد حس دردی مشابه با برق گرفتگی هنگام حرکت سر به پشت، بی حسی بازوها و گزگز دست ها از دیگر علائم رایج تنگی کانال نخاعی مهره های گردنی است.
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در بازو، دست یا پا
- ضعف یا کلافگی در بازو و دست
- مشکلات تعادل
- کاهش عملکرد در دستان فرد، مانند مشکل در نوشتن یا بستن دکمه پیراهن
علت تنگی کانال نخاعی چیست؟
تنگی کانال نخاعی به باریک شدن فضای داخل مهره ها که عصب های نخاعی از آن عبور می کنند گفته می شود. تنگی کانال نخاعی اغلب به دلیل رشد زائده های استخوانی ناشی از آرتروز، شکستگی و آسیب دیدگی، رشد تومور و ضخیم شدن رباط ها در افراد مسن بوجود می آید.
- با افزایش سن ستون فقرات دچار فرسایش تدریجی می شود و ساختار ستون فقرات را دچار تغییراتی می کند از مهم ترین این تغییرات می توان به فتق دیسک، تغییرات استخوانی و بوجود آمدن خارهای استخوانی، اسپوندیلویستزیس (سر خوردن مهره ها روی هم) اشاره کرد.
- اکتسابی: شایعترین علت ابتلا به این بیماری است و به مرور زمان با تغییرات ساییدگی و پارگی که به طور طبیعی در ستون فقرات با افزایش سن رخ میدهد به وجود میآید.
- آرتریت: انواع آرتریت می تواند منجر به بروز تنگی کانال نخاعی شود؛ آرتروز منجر به بروز فرسایش و تغییر شکل در ستون فقرات می شود که معمولا اثرات آن از سن 50 سال به بعد مشخص می شود و روماتیسم مفصلی به دلیل تخریب بافت مفاصل می تواند زمینه ساز تنگی کانال نخاعی شود
- مادرزادی (از بدو تولد): تنها 9 درصد موارد تنگی کانال خاعی به دلایل مادرزادی است.
- تومور ستون فقرات: رشد تومورها در فضای نخاعی سبب کاهش فضای نخاعی و فشار بر اعصاب نخاعی می شود.
- آسیب ها و صدمات ممکن است باعث انحراف ستون فقرات و درنتیجه فشار بر عصب ها شود.
- ضخیم شدن رباط های ستون فقرات و کاهش انعطاف پذیری آنها
- خارهای استخوانی ناشی از آرتروز
بیشتر بخوانید: تجهیزات پزشکی خانگی چیست؟
بیشتر بخوانید: آرتروز کمر
علل اکتسابی تنگی کانال نخاعی
علل اکتسابی تنگی کانال نخاعی شامل موارد زیر است:
- دیسکهای برآمده یا فتق شده: بین هر مهره یک بالشتک صاف و گرد (دیسک مهرهای) قرار دارد که به عنوان ضربه گیر عمل میکند. با افزایش سن، دیسکها کیفیت خود را از دست داده و خشک و صاف میشوند. ترک خوردن در لبه بیرونی دیسکها میتواند باعث شکستن مرکز ژل مانند دیسک شود. سپس دیسک برآمده روی اعصاب نزدیک دیسک فشار میآورد که یکی از شایعترین علتهای ابتلا به تنگی کانال نخاعی محسوب میشود.
- رشد بیش از حد استخوان: استئوآرتریت وضعیت “ساییدگی” است که غضروف مفاصل، از جمله ستون فقرات را تجزیه میکند. غضروف پوشش محافظ مفاصل است. با از بین رفتن غضروف استخوانها شروع به ساییدگی روی یکدیگر میکنند و بدن با رشد استخوان جدید به این عارضه پاسخ میدهد. خارهای استخوانی یا رشد بیش از حد استخوان روی مهرههای فرد به وجود میآید که تا کانال نخاع امتداد مییابد، پس مسیر عبور نخاع را باریک و اعصاب ستون فقرات را فشرده میکند. بیماری پاژه استخوان نیز میتواند باعث رشد بیش از حد استخوان در ستون فقرات گردد.
- شکستگی و آسیب به ستون فقرات: استخوانهای شکسته یا دررفته در مهرههای نزدیک ستون فقرات میتواند فضای کانال نخاع را باریک کند. التهاب ناشی از صدمات در نزدیکی ستون فقرات یکی دیگر از عوامل مشکل ساز برای نخاع به حساب میآید که موجب باریک شدن کانال نخاع میشود.
- رباطهای ضخیمشده: رباطها نوارهای فیبری هستند که ستون فقرات را در کنار هم نگه میدارند. آرتریت میتواند باعث ضخیم شدن رباطها در طول زمان و برآمدگی در کانال نخاعی شود.
- کیستها یا تومورهای نخاعی: رشد در طناب نخاعی یا بین نخاع و مهرهها میتواند کانال نخاعی را باریک و موجب بروز علائمی گردد که خبر از تنگی کانال نخاعی میدهد.
علتهای مادرزادی تنگی کانال نخاعی
علل مادرزادی تنگی کانال نخاعی شامل موارد زیر است:
- آکندروپلازی: اختلال رشد استخوان که به دلیل یک جهش ژنتیکی به وجود میآید و در نهایت منجر به کوتولگی فرد میشود.
- کیفوز مادرزادی: در این بیماری مادر زادی ستون فقرات کودک بیش از آنچه که باید باشد به سمت بیرون خم میشود. در نتیجه قسمت بالایی پشت آنها دچار خمیدگی غیر متعارفی میگردد که مشکلات حرکتی زیادی را برای فرد به وجود میآورد. این به دلیل رشد ناقص ستون فقرات در جنین به وجود میآید.
- دیسرافیسم ستون فقرات: ستون فقرات، نخاع یا ریشههای عصبی در طول رشد جنین به درستی تشکیل نمیشوند. اسپینا بیفیدا و سایر نقایص لوله عصبی از جمله نمونههایی هستند که به دلیل عدم رشد طنابهای نخاعی به وجود میآیند.
- ساقههای کوتاه مادرزادی: زمانی که کودک با ساقههای مهرهای که دارای طول کوتاهتر هستند به دنیا میآید. پس اندازه کانال نخاعی آنها کاهش و غیر طبیعی است.
- پوکی استخوان: یک بیماری ژنتیکی نادر که باعث میشود استخوانهای کودک به طور غیر طبیعی رشد کرده و بیش از حد متراکم شوند.
- سندرم مورکیو: یک بیماری ژنتیکی نادر که بر استخوانها، ستون فقرات و سایر سیستمهای بدن کودک تأثیر میگذارد.
- اگزوستوزهای متعدد ارثی (آکلازیس دیافیز): از دسته بیماریهای ژنتیکی نادر است که موجب رشد کوچک استخوانی میشود. این زائدههای استخوانی امکان دارد روی ستون فقرات کودک رشد کرده و کانال نخاعی او را تحت تاثیر قرار دهند.
درمان تنگی کانال نخاعی چیست؟
برای درمان تنگی کانال نخاعی چندین گزینه درمانی کارامد وجود دارد. درصورتی که علائم تنگی کانال نخاع خفیف باشد، گامهای نخستین درمان که توسط پزشک توصیه میشود راهکارهای خانگی است. در صورتی که این روشها جواب نداد و فرد با بدتر شدن علائم روبرو شد پزشک معمولا فیزیوتراپی، دارو درمانی، تزریقات و در نهایت جراحی را توصیه میکند. سه دسته درمان برای تنگی کانال نخاعی مد نظر میگیرند که عبارتند از:
- درمانهای خانگی
- درمانهای غیر جراحی
- جراحی ستون فقرات
بهترین درمان خانگی برای تنگی کانال کمر
- اعمال گرما: گرما معمولا انتخاب بهتری برای درد آرتروز است چون جریان خون را افزایش، ماهیچههای را شل و درد مفاصل را تسکین میدهد. هنگام استفاده از کمپرس گرم مواظب شدت گرما باشید چون حرارت بالا میتواند پوست را بسوزاند.
- استفاده از سرما: اگر کیسه یا حوله گرم تسکین دهنده نبود، سرما درمانی را هم امتحان کنید. کیسه یخ، بسته ژل منجمد یا کیسه نخود فرنگی منجمد میتوانند گزینههای مناسبی برای سرما درمان باشند. یخ را به مدت 20 دقیقه روی محل درد قرار دهید و 20 دقیقه بردارید. یخ تورم، حساسیت و التهاب را کاهش میدهد.
- ورزش برای تنگی کانال نخاعی: ورزش ماهیچهها را برای حمایت از ستون فقرات تقویت میکند و انعطاف پذیری و تعادل را بهبود میبخشد و از این طریق در رفع علائم تنگی کانال نخاعی عمل میکند.
درمان تنگی کانال نخاعی بدون جراحی
درمان بدون جراحی تنگی کانال نخاعی عمدتاً به مدیریت علائم تنگی نخاع کمک میکنند. آنها عبارتند از:
بهترین دارو برای تنگی کانال نخاعی
- استامینوفن: از طریق سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) برای کمک به تسکین درد عمل میکند.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): به کاهش التهاب و درد کمک میکنند. نمونههایی از NSAIDها عبارتند از آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و سلکوکسیب.
- برخی از پزشکان برای کمک به بهبود وضعیت، شل کنندههای عضلانی و داروهای ضد حساسیت اعصاب مانند گاباپنتین را هم تجویز کنند.
در مطلب داروی تنگی کانال نخاعی به بررسی دقیق تر انواع روش های درمانی شامل قرص تنگی کانال نخاعی، آمپول و انواع تزریق هایی که در این مورد موثر هستند را مورد بررسی قرار دادیم.
فیزیوتراپی مهمترین روش درمان تنگی کانال نخاعی
فیزیوتراپیستها با یک برنامه تمرینی سالم برای ستون فقرات کمک میکنند که فرد قدرت عضلانی لازم را بدست آورد و تعادل، انعطافپذیری و ثبات ستون فقرات خود را بهبود ببخشید. تقویت عضلات پشت و شکم، ستون فقرات را انعطاف پذیرتر میکند و عملکرد حرکتی کمر را بالا میبرد. فیزیوتراپیستها میتوانند به بیمار یاد دهند که به گونهای راه بروند تا کانال نخاعی باز گردد و فشار روی اعصاب به حداقل برسد.
تزریق استروئید اپیدورال روشی نیمه تهاجمی برای درمان تنگی کانال نخاعی
به کمک اشعه ایکس (فلوروسکوپی) و رنگ کنتراست، پزشک با دقت کورتیکواستروئید را در کانال نخاعی و فضای اپیدورال تزریق میکند. هدف از تزریق استروئید اپیدورال کاهش التهاب ریشه عصبی یا نخاع است.
با توجه به اینکه تسکین درد توسط تزریق استروئید اپیدورال معمولا موقتی است، اما باید پذیرفت که فرصتی برای ادامه تمرینات و کششها به عنوان بخشی از یک برنامه فیزیوتراپی را فراهم میکند. تزریق اپیدورال همیشه موفقیت آمیز و تسکین دهنده نیست. در موارد نادری عوارض جانبی جدی به وجود میآورد. پس بسیار مهم است که در مورد خطرات و مزایای بالقوه تزریق اپیدورال با یک متخصص پزشکی صحبت کنید.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی در منزل
جراحی برای تنگی کانال نخاعی
به صورت کلی برای درمان تنگی کانال نخاعی راهکارهای غیرجراحی به خوبی پاسخ میدهند اما گاهی مواقع وضعیت از حالت خفیف و حاد گذر کرده و وارد مرحله بحرانی شده است که موجب ناتوانی و زمینگیر شدن بیمار شده است. اینجاست که بیماران ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. جراحی معمولا آخرین انتخاب درمانی پزشکان به حساب میآید چون علاوه بر تاثیر درمانی بالا همراه با خود عوارض زیادی نیز به دنبال دارد.
تنگی نخاع یک عارضه بسیار پیچیده و ستون فقرات ناحیه ظریفی از بدن است. به همین دلیل، پزشکان تنها در صورتی جراحی را در نظر میگیرند که همه گزینههای درمانی دیگر مؤثر واقع نشده باشند. خوشبختانه اکثر افرادی که تنگی کانال نخاعی دارند نیازی به جراحی ندارند. انواع جراحی تنگی کانال نخاعی عبارتند از:
- لامینکتومی (جراحی رفع فشار): شایعترین نوع جراحی برای تنگی کانال نخاعی است، که شامل برداشتن لامینا بخشی از مهره میشود. در این جراحی، جراح احتمال دارد برخی از رباطها و خارهای استخوانی را هم بردارد. این روش فضای بیشتری را برای نخاع و اعصاب ایجاد میکند و بخش زیادی از علائم تنگی را برطرف میسازد.
- فورامینوتومی: فورامن ناحیهای در مهرههای ستون فقرات است که ریشههای عصبی از آنجا خارج و به اندامهای مختلف میروند. در این جراحی استخوان یا بافت در این ناحیه برداشته میشود تا فضای بیشتری برای ریشههای عصبی باز شود.
- لامینوتومی: جراح تنها بخش کوچکی از لامینا (بخشی از مهره کمر که بیشترین فشار را بر عصب وارد میکند) برمیدارد.
- لامینوپلاستی: این مدل جراحی فقط برای گردن یعنی تنگی ستون فقرات گردنی بکار میرود. جراح بخشی از لامینا را برمیدارد تا فضای بیشتری برای کانال نخاعی فراهم سازد. آنها از صفحات و پیچهای فلزی برای ایجاد یک پل لولایی در سراسر ناحیهای که استخوان را جدا کردند، استفاده میکنند.
- اسپیسرهای فرآیند بین خاری: از جمله جراحیهای کم تهاجمی به حساب میآید که برای برخی افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی کمری انجام میشود. جراح فاصله دهندههایی را بین استخوانها قرار میدهد که از پشت هر مهره به مهره دیگر امتداد مییابد. فاصلهدهندهها کمک میکنند مهرهها از هم دور شوند و فضای بیشتری برای اعصاب نخاعی تحت فشار ایجاد کنند.
- فیوژن ستون فقرات: جراحان از همجوشی ستون فقرات به عنوان آخرین گزینه برای درمان تنگ کانال نخاعی استفاده میکنند. آنها فقط در صورتی این موضوع را در نظر میگیرند که درد عصبی ناشی از تنگی کانال نخاعی داشته باشید، ستون فقرات پایدار نباشد و سایر درمانها کمکی نکرده باشند. در جراحی فیوژن، مهرهای که آسیب دیده و به نخاع فشار وارد میکند را برداشته ومهرههای بالا و پایین آن را با پیچ و مهره به طور دائم به هم متصل میکند.
بیشتر بخوانید: کالای پزشکی خانگی
پرسشهای متداول درباره تنگی کانال نخاعی
1) تنگی کانال نخاعی چیست؟
باریکشدن فضای عبور نخاع و ریشههای عصبی در کانال مرکزی یا سوراخهای بینمهرهای که باعث فشار روی عصب و بروز درد، بیحسی، گزگز یا ضعف میشود.
2) تنگی کانال نخاعی بیشتر در کدام نواحی رخ میدهد؟
شایعترین نواحی کمر (کمری/لومبار) و گردن (گردنی/سرویکال) هستند. در کمر بیشتر با درد و سنگینی پاها و در گردن با علائم دستها و تعادل دیده میشود.
3) تفاوت علائم تنگی کمری و گردنی چیست؟
-
کمری: کمردرد، انتشار درد به باسن و پا (شبیه سیاتیک)، سنگینی و گرفتگی پا، بدتر شدن با ایستادن و پیادهروی، بهتر شدن با خمکردن به جلو یا نشستن.
-
گردنی: درد گردن و شانه/بازو، گزگز و بیحسی دست، ضعف دست، اختلال تعادل و ظرافت حرکتی (مثل بستن دکمه پیراهن).
4) آیا علائم میتواند رفتوبرگشتی باشد؟
بله. تنگی معمولاً تدریجی است و علائم ممکن است دورهای ظاهر و محو شوند و با وضعیت بدن و فعالیتها تغییر کنند.
5) علائم هشدار که نیاز به مراجعه فوری دارند کداماند؟
ضعف پیشرونده، بیاختیاری ادرار/مدفوع، بیحسی گسترده در ناحیه زین اسب، درد شبانه شدید و ناتوانی در راهرفتن یا وزنگذاری.
6) شایعترین علتهای تنگی کانال نخاعی چیست؟
فرسایش وابسته به سن، خارهای استخوانی ناشی از آرتروز، فتق یا برجستگی دیسک، ضخیمشدن رباطها، سرخوردگی مهره (اسپوندیلولیستزیس)، شکستگی/آسیب، و بهندرت تومور. علل مادرزادی نادرترند.
7) چگونه تشخیص داده میشود؟
با شرححال و معاینه، تصویربرداری ساده (اشعهX) برای تغییرات استخوانی، MRI برای ارزیابی دیسک و بافت نرم و میزان فشردگی عصب. در موارد خاص تستهای دیگر درخواست میشود.
8) آیا همیشه به جراحی نیاز است؟
خیر. بیشتر بیماران با درمانهای غیرجراحی (آموزش وضعیت بدن، فیزیوتراپی، داروهای مسکن/ضدالتهاب، تزریق اپیدورال در موارد انتخابی) کنترل میشوند. جراحی زمانی مطرح است که درد و نقص عصبی با درمان محافظهکارانه برطرف نشود یا علائم هشدار وجود داشته باشد.
9) بهترین درمانهای خانگی کداماند؟
مدیریت وضعیت بدن (پرهیز از ایستادن طولانی و قوس زیاد کمر)، پیادهرویهای کوتاه و مکرر، حرکات کششی ملایم همسترینگ و فلکسور لگن، تقویت مرکزی (Core) سبک، گرما برای کاهش سفتی و در برخی موارد سرما برای التهاب حاد.
10) چه ورزشهایی مناسب و چه حرکاتی نامناسباند؟
-
مناسب: تمرینات انعطافپذیری ملایم، راهرفتن در سربالایی ملایم یا تردمیل با شیب اندک، دوچرخه ثابت، تمرینات مرکزی سبک و تقویت سرینی.
-
نامناسب: اکستنشن (قوسی) شدید کمر، پرشها، وزنههای سنگین با تکنیک نامناسب، ایستادنهای طولانی بدون استراحت.
11) راهرفتن چرا درد را بدتر/بهتر میکند؟
ایستادن و راهرفتن طولانی کانال را تنگتر میکند و درد را تشدید میسازد؛ خمشدن به جلو (مثل تکیه بر سبد خرید یا راهرفتن در سربالایی ملایم) فضای کانال را کمی بازتر کرده و علائم را کاهش میدهد.
12) تزریق اپیدورال استروئید چه جایگاهی دارد؟
میتواند التهاب اطراف ریشه عصبی را موقتاً کاهش دهد و فرصت ادامه فیزیوتراپی را فراهم کند. اثر آن در افراد و مراحل مختلف متفاوت است و باید توسط متخصص و با راهنمایی تصویربرداری انجام شود.
13) داروهای رایج کداماند؟
استامینوفن و NSAIDها برای درد و التهاب؛ در برخی بیماران شلکننده عضلانی یا داروهای نوروپاتیک (مثل گاباپنتین) تجویز میشود. مصرف دارو باید تحت نظر پزشک و با توجه به عوارض احتمالی باشد.
14) آیا تغییر سبک زندگی اثر دارد؟
بله. کاهش وزن در افراد دارای اضافهوزن، ترک سیگار، خواب کافی، فعالیت منظم کمفشار، ارگونومی مناسب در کار و استفاده از کفش مناسب همگی به کنترل علائم کمک میکند.
15) آیا بریس یا کمربند کمری مفید است؟
در برخی بیماران و بهصورت کوتاهمدت میتواند به کاهش درد هنگام فعالیت کمک کند، اما استفاده طولانیمدت ممکن است به ضعف عضلانی منجر شود. تصمیم با ارزیابی بالینی است.
16) بهترین وضعیت خواب برای تنگی کانال چیست؟
به پشت با یک بالش زیر زانوها، یا به پهلو با بالش بین زانوها. از قوسدادن زیاد کمر پرهیز کنید.
17) آیا فیزیوتراپی واقعاً مؤثر است؟
اغلب بله. برنامههای هدفمند برای تقویت عضلات مرکزی و سرینی، کششهای انتخابی، آموزش وضعیت بدن و تمرینات تعادلی در بسیاری از بیماران شدت علائم را کاهش میدهد و عملکرد را بهتر میکند.
18) موفقیت جراحی چقدر است؟
در بیماران منتخب با فشار واضح عصبی و شکست درمان محافظهکارانه، روشهای رفع فشار (مثل لامینکتومی/فورامینوتومی) میتوانند درد ساق/بازو و اختلال عملکرد را بهطور معنیداری بهبود دهند. میزان موفقیت به سن، همزمانی بیماریها، سطح درگیر و تکنیک بستگی دارد.
19) آیا میتوان از پیشرفت تنگی پیشگیری کرد؟
پیشگیری کامل ممکن نیست، اما با حفظ وزن سالم، فعالیت منظم کمفشار، تقویت عضلات پشتیبان ستون فقرات، ارگونومی صحیح و درمان بهموقع مشکلات دیسک و مفاصل میتوان خطر و شدت علائم را کاهش داد.
20) چه زمانی باید حتماً به متخصص مراجعه کنم؟
وقتی درد بیش از چند هفته ادامه دارد، ضعف یا بیحسی پیشرونده ایجاد میشود، یا علائم هشدار (بیاختیاری، بیحسی زین اسب، عدم توان وزنگذاری) ظاهر میشود.