پرتو درمانی با مادون قرمز به روش درمانی گفته میشود که در آن با استفاده از لامپ مادون قرمز روی فعل و انفعالات سلولی و عملکرد عضلات تاثیر میگذارند. این روش درمانی امروزه به طور فزایندهای در فیزیوتراپی و پزشکی توانبخشی (برای تسکین درد) استفاده میشود. جالب است که بدانید روش پرتودرمانی مادون قرمز در دنیای زیبایی و پوست نیز با هدف ماساژ پوست و تسکین سریعتر جای جوش انجام میگردد.
در این روش درمانی از فیلترهای رنگی استفاده میشود. لامپهای مورد استفاده در درمانهای مبتنی بر مادون قرمز، از نظر قدرت و طول موج تابشی ساطع شده متفاوت هستند. برای افزایش آگاهی شما در جدیدترین مقاله اول کلینیک قصد داریم در مورد چیستی، کاربرد، عوارض و فواید لامپ مادون قرمز در پزشکی صحبت کنیم. با ما همراه باشید تا در خصوص این موضوع جالب بیشتر بدانید.
نور مادون قرمز در پزشکی
مادون قرمز در واقع نوعی نور نامرئی است که گرما و انرژی بسیار زیادی را منتقل میکند. این نور مرئی در نور خورشید و وسایل مختلفی مانند چراغهای مخصوص پزشکی وجود دارد. از انجایی که اشعه مادون قرمز سرعت جریان خون را در بدن افزایش میدهد؛ بنابراین از آن در فیزیوتراپی برای درمان آرتروز، آرتریت و رینیت آلرژیک استفاده میکنند. انرژی نور مادون قرمز از لایههای مختلف پوست عبور کرده و به عضلات و اعصاب میرسد. سلولها انرژی نور را جذب کرده و فعالتر میشوند. پس از عبور انرژی نورانی، جریان خون در آن ناحیه افزایش یافته و سبب کاهش التهاب و ترمیم سریعتر زخمها و جراحات میشود.
تفاوت مهم بین نور قرمز معمولی و نور مادون قرمز در میزان و عمق طول موج عبوری از سطح پوست است. نور مادون قرمز سه برابر بیشتر قادر به عبور از بافتهای مختلف است. به طور کلی نورهای مختلف با توجه به طول موج خود به صورت رنگهای مختلف ظاهر میشود. چشم انسان قادر است که طول موجهایی از حدود 400 تا 700 نانومتر (nm) را تشخیص دهد. از آنجایی که نور مادون قرمز در انتهای طیف موج مرئی قرار دارد، برای چشم انسان نامرئی بوده و انسان نمیتواند آن را تشخیص دهد. در دستگاههای درمانی LED ترکیبی از نور قرمز و مادون قرمز وجود دارد. افراد تنها میتوانند نور قرمز را مشاهده کنند.
با توجه به تفاوت در طول موج، نور قرمز معمولی و نور مادون قرمز کاربردهای بالینی متفاوتی در دستگاههای LED دارند. نور قرمز روی سطح پوست اثرات زیبایی و ضد پیری دارد؛ اما درمان با نور مادون قرمز به دلیل نفوذ عمیقتر سبب تسکین دردهای عضلانی و عصبی میشود. بنابراین این دو منبع نور میتوانند به صورت مکمل با یکدیگر اثرات درمانی و زیبایی داشته باشند.
علاوه بر اثرات گفته شده امواج مادون قرمز سرعت بازسازی سلولی را افزایش میدهند. بنابراین از عوارضی مثل مرگ سلولی که مهمترین علت آسیب بافتی است؛ جلوگیری میکنند. مهمترین نتایج درمانی پرتو درمانی مادون قرمز شامل: کاهش درد، اسپاسم و سفتی عضلات است.
بیشتر بخوانید: درمان بدون جراحی زانو درد
پرتوهای مادون قرمز چگونه به درمان بیماران کمک میکنند؟
پرتو مادون قرمز حدود 2 تا 7 سانتی متری به داخل لایههای پوست نفوذ میکند. بنابراین به عضلات، اعصاب و استخوان برخورد میکند. نتایج بسیاری از پژوهشها نشان دادهاند که فرکانس نور مادون قرمز (با طول موج 700 تا 1000 نانومتر) به دلیل تاثیر روی سلولها و جلوگیری از خروج مواد التهابی سبب کاهش التهاب در بدن میشود. فناوری درمان با مادون قرمز باعث میشود که بدون قرار گرفتن در معرض اشعههای مضر فرابنفش از فواید انرژی خورشید استفاده کنید. به دلیل بی خطر بودن از این روش درمانی حتی برای نوزادان در بخش مراقبتهای ویژه نیز استفاده میشود.
نور مادون قرمز توسط گیرندههای نوری در سلولها جذب میشود. انرژی نور پس از جذب مجموعهای از وقایع متابولیکی را آغاز کرده و تا حدودی سبب تغییر برخی از فرآیندهای طبیعی در بدن میشود. به نقل از بعضی مقالات، کلید اثربخشی درمان با نور مادون قرمز، اکسید نیتریک است. اکسید نیتریک نوعی گاز ضروری برای عملکرد رگهای مختلف است. در داخل سلولها اکسید نیتریک به عنوان سیگنال قوی سبب انبساط شریانها و کاهش رادیکالهای آزاد میشود. امواج مادون قرمز در انواع کمربند و زانوبند طبی مثل کمربند پلاتینر و زانوبند زاپیامکس به کار رفته است.
اثرات لامپهای مادون قرمز در آسیبهای ورزشی
متاسفانه در افراد فعال و ورزشکار بروز آسیبهای ورزشی مانند: رگ به رگ شدن، کشیدگی و پارگی عضلانی جزء حوادث ناخواسته و تقریبا اجتناب ناپذیر است. پرتو درمانی مادون قرمز به عنوان نوعی درمان مکمل به بهبود سریعتر آسیبها و تسکین دردهای عضلانی کمک میکند. گرمای ناشی از نور مادون قرمز سرعت گردش خون را افزایش داده و مواد مغذی و اکسیژن لازم برای ترمیم ناحیه آسیب دیده را فراهم میکنند. علاوه بر این نور مادون قرمز سبب افزایش تولید کلاژن (پروتئین موثر برای جوان سازی، ترمیم و بازسازی بافتها) میشود.
بیشتز بخوانید: مگنت تراپی
آیا درمان با لامپ مادون قرمز در پزشکی خطرناک است؟
از جمله سوالات رایج در مورد پرتو درمانی با لامپ مادون قرمز این است که آیا این روش خطرناک است؟ و آیا میتوان چندین مرتبه از این روش استفاده کرد؟ برخی از افراد به اشتباه فکر میکنند که عوارض و خطرات پرتو درمانی با لامپ مادون قرمز در پزشکی مشابه با قرار گرفتن در معرض نور خورشید است. این باور کاملا اشتباه است. به طور کلی تمام منابع نوری قادر به ارسال انرژی و گرما به اطراف خود هستند. متناسب با میزان نور و انرژی بعضی از این منابع نوری قادر به عبور از لایههای پوست و داخل بدن هستند.
برای مثال نور حاصل از ال ای دی جزء پرتوهای غیر یونیزه است. بدین معنی که این نورها تنها قادر به ایجاد گرما هستند؛ اما اشعه ماوراء بنفش یا اشعه ایکس جزء پرتوهای یونیزان هستند و روی ساختار اتمها تاثیر میگذارند. بنابراین پرتوهای غیریونیزانی مانند نور قرمز در درمان هیچگونه اثر منفی را ندارند. نور مادون قرمز جزء پرتوهای یونیزان است؛ اما از آنجایی که با شدت و میزان مشخص در نقاط مورد نظر وارد میشود، باعث بروز عوارض خطرناک نمیگردد.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی زانو
مهمترین عوارض احتمالی استفاده از درمان لامپ مادون قرمز در پزشکی شامل موارد زیر است:
- قرمزی جزئی پوست
- گرما
- خارش اندک
- خشکی نسبی پوست
- سوزش زیاد
- سوختگی پوست
- زخم قرنیه
- کاهش تولیدسلولهای خونی در مغز استخوان
*علی رغم اینکه روش پرتو درمانی مادون قرمز جزء روشهای بی خطر است؛ اما باید زیر نظر فرد متخصص، و پس از در نظر گرفتن سوابق پزشکی فرد انجام شود. تعداد جلسات درمانی متناسب با وضعیت بیمار و نظر پزشک مشخص میشود.
بیشتر بخوانید: زانوبند زاپیامکس
از لامپ مادون قرمز برای درمان چه نوع بیماریهایی استفاده میشود؟
از پرتو درمانی مادون قرمز برای درمان بیماریها و مشکلاتی مانند: درد عضلانی (افزایش جریان خون و اکسیژن رسانی)، آسیبهای ورزشی (کمک به ترمیم سریعتر)، کاهش دردهای عصبی مثل مانند دیسک کمر، نوروپاتی محیطی و عصب سیاتیک (به دنبال تحریک اعصاب)، آرتریت (تحریک سلولهای عضلانی)، التهاب (کاهش تولید و ترشح عوامل التهابی)، کاهش آثار زخم و اسکار (افزایش تولید کلاژن و کاهش التهاب) است.
سوالات متداول در مقاله لامپ مادون قرمز در پزشکی(کاربرد، عوارض و فواید)
1. مهمترین فواید فیزیوتراپی با نور مادون قرمز چیست؟
مهمترین فواید لامپ مادون قرمز در پزشکی شامل: کاهش درد، ضد پیری و سلامت پوست ، التهاب، دردهای عضلانی، افزایش گردش خون، تسریع روند بهبود زخم است.
2. چه افرادی نباید از پرتو درمانی مادون قرمز استفاده کنند؟
به طور کلی زنان باردار، افراد سالمند، کودکان و بیماران دارای سیستم ایمنی ضعیف نباید از این روش درمانی استفاده کنند.
3. آیا پرتو درمانی با لامپ مادون قرمز در تقویت سیستم ایمنی موثر است؟
بله؛ افزایش دمای سلولها دارای اثرات مختلفی مانند: افزایش سرعت تکثیر و سم زدایی است.
