درمان های خانگی متعددی مثل انواع گیاهان دارویی و روغن ها سالهاست افراد را به خوددرمانی دعوت می کند. اما در این میان سیاه دانه و روغن سیاه دانه تقریبا در درمان هر بیماری موثر است و کمتر می توان در مورد درمان گیاهی بیماری ها صحبت کرد و حرفی از سیاه دانه نزد. سیاه دانه در کاهش وزن، بهبود شرایط پوستی، بهبود زخم و کاهش درد و التهاب مفاصل نقش دارد. سیاه دانه همچنین در درمان مشکلات گوارشی، روماتیسم، دیابت، فشار خون بالا، کم شدن خون قاعدگی، سرفه و دیابت نیز موثر است. روغن سیاه دانه حاوی ماده ای به نام تیموکینون است که خواص عمده سیاه دانه از جمله خواص آنتی اکسیدانی آن به وجود ماده شیمیایی تیموکینون مربوط می شود. در ادامه سعی داریم بیشتر به بررسی خواص روغن سیاه دانه از نظر علمی بپردازیم.
روغن سیاه دانه چیست؟
روغن سیاه دانه از گیاه سیاهدانه به دست میآید و میتوانید آن را بهصورت موضعی یا خوراکی استفاده کنید. سیاهدانه یک گیاه گلدار کوچک است که در جنوب غربی آسیا، خاورمیانه، جنوب اروپا و شمال آفریقا رشد میکند. این درختچه با دانههای ریز سیاه هم میوه میدهد و بیش از 2000 سال است که به دلیل فواید درمانی فراوان در طب سنتی مورداستفاده قرار میگیرد. روغن سیاه دانه حاوی تیموکینون است که میتواند به طیف گستردهای از شرایط از جمله کاهش وزن، بهبود شرایط پوستی و بهبود زخم کمک کند. به لطف محتوای آنتیاکسیدانها و سایر ترکیبات زیست فعال، فهرستی طولانی از خواص روغن سیاه دانه وجود دارد که مزایای سلامت و زیبایی مبتنی بر علم را ارائه میدهد.
خواص روغن سیاه دانه
در طب سنتی از روغن سیاه دانه برای درمان انواع بیماریها استفاده میشود. ازاینرو گاهی از این روغن بهعنوان شفادهنده جهانی هم یاد میشود. تیموکینون، فراوانترین جزء موجود در روغن سیاه دانه، مسئول بیشتر این فواید است. طبق تحقیقات، این ترکیب دارای خواص ضدباکتری، آنتیاکسیدانی، ضدالتهابی، ضد سرطانی و محافظ کبد و کلیه است که روند بهبودی را در طیف وسیعی از شرایط، از جمله آکنه و بیماریهای سیستمیک همانند دیابت، بهبود میبخشد. در ادامه با خواص روغن سیاه دانه بیشتر آشنا میشویم.
خواص روغن سیاه دانه برای درد مفاصل
تحقیقات علمی نشان داده است که برخی ترکیبات موجود در روغن سیاه دانه آن را به بهترین روغن درد مفاصل تبدیل کرده است. یکی از دلایل اصلی درد مفاصل، التهاب است. روغن سیاه دانه حاوی ترکیباتی به نام تیموکینون و نیجیلون بوده که دارای خواص ضدالتهابی قوی هستند. این ترکیبات میتوانند با مهار تولید مولکولهای التهابی، به کاهش التهاب و درد مفاصل کمک کنند. روغن سیاه دانه همچنین دارای خاصیت تسکیندهنده است که میتواند به طور مستقیم درد مفاصل را کاهش دهد. از طرفی این روغن میتواند با افزایش تولید کلاژن و الاستین، به افزایش انعطافپذیری مفاصل و بهبود حرکت آنها کمک کند. علاوه بر این، استفاده موضعی از روغن سیاه دانه میتواند یک درمان بدون جراحی زانو درد و کمر درد باشد.
کاهش وزن
نتایج تحقیقات نشان داده است که روغن سیاه دانه میتواند به کاهش شاخص توده بدنی (BMI) و کاهش سایز دور کمر افراد کمک کند. مطالعهای در سال 2021 بر روی موشهایی که از رژیم غذایی پرچرب تغذیه شدهاند، نشان میدهد که روغن سیاه دانه ممکن است بتواند به کاهش وزن بدن و مقاومت به انسولین کمک کند. روغن سیاه دانه همچنین میتواند کاهش اشتها را در افراد به همراه داشته باشد.
بهبود شرایط پوستی
روغن سیاه دانه به دلیل داشتن اثرات ضدالتهابی و ضدمیکروبی خود ممکن است به کاهش علائم بیماریهای پوستی همانند پسوریازیس، اگزما و آکنه کمک کند. تحقیقات نشان میدهد که خواص ضدمیکروبی و ضدالتهابی روغن سیاه دانه ممکن است مزایای کاهش آکنه را به همراه داشته باشد. روغن سیاه دانه همچنین ممکن است موها را آبرسانی کند، پوست را نرم کرده و بهعنوان یک مرطوبکننده عمل نماید، اگرچه شواهد علمی برای تأیید این فواید وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: برای زانو درد چه بخوریم؟
التیام زخم
روغن سیاه دانه ممکن است بتواند روند بهبود زخم را تسریع کند. نحوه دقیق عملکرد این روش مشخص نیست، اما محققان اینگونه میپندارند که این خاصیت ممکن است به خواص آنتیاکسیدانی و ضدالتهابی تیموکینون مرتبط باشد. علاوه بر این، کلاژنسازی را هم افزایش میدهد که این وضعیت میتواند به بهبود زخم کمک کند.
کنترل سرطان
نتایج تحقیقات نشان داده است که تیموکینون موجود در روغن سیاه دانه میتواند بدن را در برابر بیماریها قوی کرده و بر روی انواع مختلفی از سلولهای سرطانی تأثیر بگذارد. این موارد شامل سرطان مغز، لوسمی و سلولهای سرطان سینه است. بااینحال، بسیاری از تحقیقات در مورد اثرات روغن سیاه دانه بر سرطان، از سلولها بهجای انسان زنده استفاده میکنند؛ بنابراین محققان هنوز نمیدانند که این روغن چقدر ممکن است برای درمان سرطان در افراد مؤثر باشد.
بهبود عملکرد کبد و کلیه
تحقیقات همچنین نشان داده است که خواص آنتیاکسیدانی روغن سیاه دانه میتواند اثر محافظتی بر روی کبد و کلیهها داشته باشد. در یکی از فرایندهای کلیدی، به نظر میرسد تیموکینون سطح استرس اکسیداتیو را کاهش دهد که نشاندهنده عدم تعادل رادیکالهای آزاد و آنتیاکسیدانها در بدن است. استرس اکسیداتیو با انواع مشکلات کبدی همانند بیماری کبد الکلی، سیروز، آسیب کبدی ناشی از تیلنول و هپاتیت مرتبط است. همچنین با مشکلات کلیوی همانند بیماری مزمن کلیوی و سمیت کلیه ارتباط دارد. یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که روغن سیاه دانه ممکن است در کاهش اندازه سنگ کلیه و ازبینبردن سنگ کلیه از بدن مفید باشد.
رفع مشکلات گوارشی
خواص ضدالتهابی روغن سیاه دانه همچنین ممکن است به کاهش علائمی همانند سوءهاضمه، حالت تهوع، اتساع شکم، نفخ، استفراغ، اسهال یا یبوست کمک کند. نتایج تحقیقات نشان میدهد که روغن سیاه دانه میتواند به مبارزه با باکتری هلیکوباکترپیلوری کمک کند که در صورت عدم درمان میتواند منجر به زخم معده، التهاب دستگاه گوارش و در موارد نادر سرطان معده شود. همچنین برخی مطالعات بالینی نشان دادهاند که این روغن حتی ممکن است اثر پیشگیرانهای بر کولیت، پانکراتیت و سایر اختلالات گوارشی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: درد تمام مفاصل بدن
کاهش فشارخون بالا و کلسترول
روغن سیاه دانه از طریق مسدود کردن کانال کلسیم، افزایش دفعات ادرار، فعالیت آنتی اکسیدانی و مهار آنزیم هایی که در افزایش فشار خون نقش دارند، میتواند به کاهش فشارخون بالا کمک کند. محققان دریافتند افرادی که دو بار در روز 2.5 میلی لیتر روغن سیاه دانه مصرف میکردند، افت قابل توجهی در فشار خون بدون هیچگونه عوارض جانبی داشتند، اما حتماً قبل از مصرف این روغن برای کاهش فشارخون با پزشک صحبت کنید. حفظ سطح کلسترول سالم یکی دیگر از خواص روغن سیاه دانه است. نتایج یک مطالعه نشان داد افرادی که 2 قاشق چایخوری روغن سیاه دانه را بعد از صبحانه به مدت شش هفته مصرف کردند، کاهش قابل توجهی از LDL یا کلسترل بد را مشاهده نمودند.
بیشتر بخوانید: خرید تجهیزات پزشکی خانگی
بیشتر بخوانید: حجامت چیست؟
بهبود آسم
روغن سیاه دانه ممکن است به کاهش التهاب راه هوایی در بیماران مبتلا به آسم به دلیل اثر شلکنندگی آن بر عضلات کمک کند. یک مطالعه منتشر شده در مجله علوم پایه پزشکی ایران اشاره میکند که بیماران مبتلا به آسمی که با کپسولهای حاوی 500 میلیگرم روغن سیاهدانه دو بار در روز در مدت یک ماه درمان شدهاند، بهبود عملکرد ریوی و کنترل آسم را تجربه کردند.
خاصیت ضد دیابتی
روغن سیاه دانه ممکن است خواص ضد دیابتی داشته باشد و سطح قند خون را بهبود بخشد. نتایج مطالعات نشان میدهد که این روغن ممکن است به کاهش گلوکز خون، هموگلوبین و مقاومت به انسولین فرد کمک کند. این تحقیق همچنین نشان میدهد که میتوان از روغن سیاه دانه بهعنوان درمانی برای دیابت نوع 2 در کنار درمانهای معمولی استفاده کرد.
بهبود ناباروری
یک کارآزمایی بالینی در سال 2014 در مردان دارای اسپرم غیرطبیعی و نابارور نشان داد که روغن سیاه دانه ممکن است حرکت اسپرم را بهبود بخشد و تعداد اسپرم و حجم منی را افزایش دهد. یافتههای یک مطالعه جدیدتر در سال 2018 بر روی موشهای نر تأیید میکند که عنصر کلیدی تیموکینون میتواند به افزایش کیفیت، تحرک، زنده ماندن و تعداد سلولهای اسپرم کمک کند. از طرفی نتایج یک مطالعه دیگر حاکی از آن است که مردان ناباروری که 2.5 میلی لیتر روغن سیاه دانه را دو بار در روز به مدت دو ماه مصرف کرده بودند، افزایش قابل توجهی در تعداد اسپرم، تحرک، شکل و حجم مایع منی مشاهده کردند.
پرسش و پاسخ در مورد خواص روغن سیاه دانه
1.چه مقدار باید روغن سیاه دانه مصرف کرد؟
دوز مصرفی هر فرد باتوجهبه نوع التهاب، وضعیت یا مشکلی که میخواهد آن را کاهش دهد، متفاوت است، اما در حالت کلی، بزرگسالان باید مصرف روزانه را به 900 میلی گرم روغن یا 48.6 میلی گرم تیموکینون محدود کنند تا خطر عوارض جانبی کاهش یابد.
2.آیا روغن سیاه دانه با داروهای دیگر تداخل دارد؟
روغن سیاه دانه ممکن است با برخی داروها، از جمله داروهای رقیقکننده خون و داروهای فشارخون تداخل داشته باشد.
3.عوارض استفاده از روغن سیاه دانه چیست؟
استفاده از روغن سیاه دانه بهصورت موضعی میتواند موجب التهاب پوست شود و بهعنوان خوراکی میتواند عوارضی همانند حالت تهوع، نفخ و سوءهاضمه را به همراه داشته باشد.
