روده مملو از باکتری های مفید است که در هضم غذا و مبارزه با باکتری های مضر به بدن کمک می کنند. حال اگر در صورت داشتن تغذیه ناسالم، مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک ها، عفونت لثه و یا مشکلات دیگر تعداد باکتری های مفید روده کاهش پیدا کند انواع بیماری ها از جمله التهاب روده که با التهاب مفاصل همراه است بشود. پروبیوتیک ها خوراکی هایی هستند که سبب برگرداندن باکتری های مفید به روده می شوند. به همین دلیل سعی داریم در ادامه به بررسی موضوع پروبیوتیک و التهاب مفاصل بپردازیم.
پروبیوتیک چیست؟
پروبیوتیک از واژه پرو و بایوس ساخته شده است. که معنی لغوی آن به معنی “برای زندگی” است. پروبیوتیکها میکروارگانیسمهای زندهای هستند که وقتی به مقدار کافی در بدن موجود باشند، برای بدن میزبان مفید هستند. پروبیوتیکها یک موضوع داغ در دنیای تغذیه هستند و دلیل خوبی هم برای این موضوع وجود دارد، زیرا مصرف غذاها، نوشیدنیها و مکملهای حاوی پروبیوتیک میتواند برای سلامت انسان مفید باشد. بهویژه وقتی صحبت از سلامت دستگاه گوارش و سیستم ایمنی قوی در میان باشد.
پروبیوتیک و التهاب روده و مفاصل
چگونه پروبیوتیکها موجب سلامت روده میشوند؟ پروبیوتیکها از طریق برقراری تعادل بین باکتریهای مفید و مضر، سلامت رودهها را تامین میکنند. اما چگونه تعادل باکتریهای مضر و مفید از بین میرود؟ دلایلی مانند شرایط پزشکی، استرس، استفاده از آنتی بیوتیکها و… سبب از بین رفتن باکتریهای بد و خوب میشود. همین امر تعادل بین آنها را به هم میزند.
در صورت بر هم خوردن تعادل میکروبی روده فرد در معرض بیماری التهاب روده قرار می گیرد. بیماری التهاب روده خود عامل ایجاد درد و التهاب مفاصل، ستون فقرات، بیماری های چشم، بیماری های پوستی مثل پسوریازیس و بیماری های قلبی می شود. تحقیقات نشان می دهد افرادیکه بیش از 2 بار در هفته غذای آماده مصرف می کنند در خطر ابتلا به بیماری التهاب روده قرار دارند. مصرف پروبیوتیک ها با برقراری توازن میکروبی روده در پیشگیری از بیماری التهاب روده نقش دارد.
بیشتر بخوانید: تغذیه زانو درد
پروبیوتیک و روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است که طی آن بدن به اشتباه به سلولهای سالم حمله می کند و منجر به بروز التهاب و درد در مفاصل بدن می شود. طبق نتایج یک مطالعه بالینی بیمارانی که به مدت 8 هفته از پروبیوتیک استفاده کردند به طور چشمگیری کاهش درد داشتند. البته استفاده از پروبیوتیک یک درمان مکمل محسوب می شود.
بیشتر بخوانید: درمان گیاهی دیسک کمر
کدام پروبیوتیک را باید در رژیم غذایی بگنجانیم؟
پروبیوتیکها معمولا در غذاهای مختلفی یافت میشوند. آنها همچنین در مکملهای غذایی موجود هستند. غذاهای زیادی حاوی باکتریهای خوب هستند. با این حال اسید معده تعداد زیادی از آنها را از بین میبرد، به همین دلیل نمیتوانند به روده برسند. برخی از غذاها حاوی سویههای مختلف باکتریهای مفید هستند که از اسید معده جان سالم به در میبرند و با موفقیت به روده میرسند.
توجه کنید که همه گونههای خاص باکتریها دارای فواید سلامتی نیستند. همه غذاهای تخمیر شده نیز پروبیوتیک ندارند. برای مثال، اگر روی یک بسته ماست نوشته شده است که حاوی “کشتهای زنده و فعال” است، این لزوماً به این معنی نیست که حاوی پروبیوتیک است. اگر پروبیوتیک به محصول اضافه شده باشد، نوع گونههای مختلف به وضوح روی بستهبندی محصول درج میشود.
بیشتر بخوانید: نمک درمانی
غذاهای دارای پروبیوتیک کدامند؟
چگونه تشخیص دهیم که یک غذا دارای پروبیوتیک مفید است یا خیر؟ اینکه یک غذا دارای پروبیوتیکهای مفید باشد یا خیر، به سه عامل بستگی دارد:
- میزان باکتریهای مفید موجود در غذا
- اینکه آیا باکتریهای مفید در برابر اسید معده جان سالم به در میبرند یا خیر.
- اینکه آیا آن گونه باکتری قادر به محافظت از سلامت رودهها است یا خیر.
منابع غذایی که حاوی پروبیوتیک هستند در زیر ارائه شده است:
- سیر
- پیاز
- تره فرنگی
- کنگر
- موز سبز
- گندم
همان طور که در پاراگرافهای بالاتر بیان کردیم، پروبیوتیکها هم در غذا و هم در مکملهای غذایی موجود است. پروبیوتیکها به صورت کپسول، مایع و غیره و… نیز موجود است.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی کمر درد
انواع پروبیوتیک چیست؟
انواع مختلفی از باکتریهای مفید وجود دارد که به عنوان پروبیوتیک در نظر گرفته میشوند. رایجترین آنها شامل سویههای مختلف لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم است. مزایای هر باکتری به سویهی خاص آن بستگی دارد. هر گونه از باکتریها مکانیسم عملکرد متفاوتی دارند. بنابراین اگر سویهای از پروبیوتیکها را مصرف میکنید که نقش آن برای درمان سندروم روده تحریک پذیر است، نباید انتظار داشته باشید که عملکرد سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. مصرف هر گونه پروبیوتیک و امیدواری به نتیجه خاصی از سلامتی اشتباه است، زیرا گونههای مختلف پروبیوتیکها کارهای متفاوتی در بدن انجام میدهند. در ادامه هر یک از گونههای مختلف پروبیوتیکها و غذاهایی که حاوی آنها هستند را ارائه کردهایم.
بیشتر بخوانید: تجهیزات پزشکی خانگی
لاکتوباسیلوس
لاکتوباسیلوس معروفترین گونه باکتری پروبیوتیک است که شامل گونههای مختلف زیر است:
- لاکتوباسیلوس پاراکازی: لاکتوباسیلوس پاراکازی (Lactobacillus casei/paracasei) میتواند بیماری التهابی روده را کاهش دهد. بیماری التهابی روده یک اختلال رایج است که باعث گرفتگی عضلات، درد شکم، نفخ، گاز، اسهال یا یبوست میشود. این باکتری در ماست، کفیر و غذاهای تخمیر شده یافت میشود.
- لاکتوباسیلوس پلانتاروم: لاکتوباسیلوس پلانتاروم (Lactobacillus plantarum) سیستم گوارش را تحریک میکند، با باکتریهای بیماریزا مبارزه میکند. به بدن کمک کرده تا ویتامین تولید کند. غذاهایی مانند کلم ترش، خمیر مایه نان، زیتون شور حاوی لاکتوباسیلوس پلانتازوم هستند.
- لاکتوباسیلوس روتری: لاکتوباسیلوس روتری (Lactobacillus reuteri) با متعادل کردن سطح کلسترول از سلامت قلب حمایت میکند. همچنین باکتریهای ایجاد کننده زخم را کاهش میدهد. موجب سلامت دستگاه ادراری و دستگاه تناسلی زنان میشود. این باکتری در لبنیات از جمله ماست، کفیر و برخی از انواع پنیر، گوشت و… یافت میشود.
- باکتری باسیلوس دلبروکی زیرگروه بلغاریکوس: Lactobacillus بلغاریکوس، زیرگروه Delbrueckii بوده و نقش مهمی در صنعت لبنیات دارد. بلغاریکوس باکتری رایجی است که در تولید ماست بلغاری استفاده میشود. این باکتری موجب هضم غذا میشود. از اسهال جلوگیری میکند و به تسکین علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) کمک میکند. این باکتری در ماست، شیر، سویا، پودر شیر، بستنی، کره، نوشیدنیها، مکملهای غذایی و سایر محصولات یافت میشود.
- لاکتوباسیلوس رامنوسوس: لاکتوباسیلوس رامنوسوس (Lactobacillus rhamnosus) به طور طبیعی در روده یافت میشود. این باکتری برای تسکین علائم سندروم روده تحریک پذیر ((IBS، درمان اسهال و تقویت سلامت روده مفید است. رژیم غذایی راهی عالی برای دریافت لاکتوباسیلوس است، بنابراین این چهار غذا را امتحان کنید: ماست، کلم ترش،کفیر، نان خمیر مایه
بیشتر بخوانید: درمان بدون جراحی زانو درد
بیفیدوباکتریوم
بیفیدوباکتریوم سویه دیگری از پروبیوتیکهای مفید در روده انسان هستند.
- بیفیدوباکتریوم لانگوم زیرگروه لانگوم: بیفیدوباکتریوم لانگوم (Bifidobacterium longum ssp. longum) یک سویه از پروبیوتیکها است. این سویه از باکتریها از التهاب جلوگیری میکند. از بدن در مقابل سرطان روده بزرگ، عفونتهای روده، بیماریهای التهابی روده و حتی افسردگی محافظت میکند.ماست و فرآوردههای شیر. غذاهای غنی از فیبر، مانند سیب، خرما، عدس، زغال اخته و کلم بروکلی، همگی میتوانند به رشد بیفیدوباکتریوم کمک کنند.
- بیفیدوباکتریوم لانگوم زیرگونه اینفانتیس: بیفیدوباکتریوم لانگوم اینفانتیس (Bifidobacterium longum ssp. Infantis) این سویه باکتری معمولاً برای درمان مشکلات روده، اگزما، عفونتهای قارچی دستگاه تناسلی زنان، عدم تحمل لاکتوز و عفونتهای دستگاه ادراری استفاده میشود. همه غذاهای تخمیر شده به ویژه کفیر شیر، نان خمیر ترش، کلم ترش و سایر سبزیجات تخمیری مانند کلم ترش منابع قوی این پروبیوتیک هستند. غذاهای تخمیر شده حاوی باکتریهای اسید لاکتیک مانند شیر و محصولات ماست کشت شده، سطح بیفیدوباکتریها و لاکتوباسیلها را افزایش میدهند.
- بیفیدوباکتریوم بیفیدوم: بیفیدوباکتریوم بیفیدوم (Bifidobacterium bifidum) به سلامت سیستم گوارش، بهبود سندروم روده تحریک پذیر ( (IBS و تقویت سیستم ایمنی کمک میکند. غذاهای تخمیر شده با بیفیدوباکتری شامل کفیر، برنج قهوهای تخمیر شده، خمیر سویا، خیار شور و کلم ترش است.
- بیفیدوباکتریوم انیمالیس زیرگونه لاتیکس: باکتری انیمالیس زیرگروه لاکتیس (Bifidobacterium animalis ssp. Lactis) است که به جلوگیری از عفونت کمک میکند. همچنین ویتامینها و سایر مواد شیمیایی مهم را در بدن تولید میکند. غذاهایی مانند نان خمیرترش؛ کفیر شیر، شیر، ماست کشت شده، کلم ترش و… حاوی انیمالیس است.
بیشتر بخوانید: قیمت زانوبند زاپیامکس
ارتباط بین بیماری آرتریت و میکروبیومهای روده
ارتباط شناخته شدهای بین عدم تعادل در باکتریهای روده، پیری و آرتریت روماتوئید وجود دارد، اما اثبات این ارتباط در انسان چالش برانگیز است. رشد بیش از حد میکروبهای بیماریزا سبب آزاد شدن مقادیر زیادی از متابولیتهای سمی در سیستم گردش خون میشود. برای مثال سایتوکاینهای پیش التهابی که موجب آرتروز (OA) میشوند، به دلیل کمبود پروبیوتیکهای روده تولید میشود. سایتوکاینها موجب التهاب و شروع بسیاری از فرآیندهای بیماری در سراسر بدن میشوند. براساس تحقیقات مشخص شده است که دستگاه گوارش افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید سطوح پایین از بیفیدوباکتریوم و سطوح بالایی از باکتریهای بیماریزا دارد.
کلام آخر
پروبیوتیکها نقش مهمی در سلامت روده و همچنین سایر عملکردهای بدن دارند. مواد غذایی مانند ماست، شیر، پنیر و حتی عدس، خیارشور و… حاوی باکتریهای مفید است. هر کدام از انواع پروبیوتیکها نقش مهمی در سلامت عملکرد بدن دارند، برای مثال برخی از آنها سبب کاهش بیماریهای التهابی روده میشوند در حالی که گونههای دیگر موجب سلامت قلب یا سلامت روان یا اینکه افزایش سیستم ایمنی بدن میشوند. برخی از پروبیوتیکها میتوانند باعث ایجاد گاز و نفخ و تغییراتی در حرکات روده شما شوند. همه اینها میتوانند نشانههایی از کارآمد بودن آنها در سیستم گوارش باشد.
