علم و تکنولوژی‌های پزشکی هر روز پیشرفت می‌کنند و هر روز درمان جدیدی برای دردهای مزمن بدن ابداع می‌شود. یکی از این روش‌های درمانی تقریبا جدید و جالب اولتراسوند تراپی است. این درمان اکنون در بسیاری از مراکز فیزیوتراپی انجام می‌شود. اولتراسوند یک نوع موج و اشعه است که انرزی و گرمای زیادی دارد. ممکن است ندانید که اصلا اولتراسوند چیست؟ و چگونه این امواج حرارتی به کاهش دردهای بدن کمک می‌کنند؟ ما در این مقاله از سایت اول کلینیک به معرفی این تکنولوژی و روش درمانی جدید می‌پردازیم. پس اگر قصد انجام این کار را دارید یا به دنبال راهی موثر برای کاهش دردها هستید، در این مطلب با ما همراه شوید.
اولتراسوند تراپی چیست؟
شاید به نظرتان بیاید که تکنولوژی اولتراسوند یکی از جدیدترین و پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها در جهان پزشکی است؛ اما باید بدانید که استفاده از امواج اولتراسوند در پزشکی پیشینه‌ای قدیمی دارد. در واقع بعد از پایان جنگ جهانی دوم، استفاده از این تکنولوژی در دنیا رفته رفته باب شد. اولتراسوند همان تکنولوژی است که در فرایند سونوگرافی از آن استفاده می‌شود و همگی با آن آشنایی داریم. یکی از مهم‌ترین کاربردهای سونوگرافی، در بررسی وضعیت جنین در شکم مادر است. در حقیقت اولتراسوند را به عنوان یکی از روش‌های کاربردی، برای تصویربرداری و تشخیص بیماری و همچنین بررسی اندام‌های داخلی بدن می‌شناسند. اما کاربردهای این تکنولوژی به همین جا ختم نمی‌شوند.
اگر درگیر زانودردی همین حالا پرسشنامه رو پر کن
امروزه از نیروی امواج اولتراسوند برای کمتر کردن برخی از دردها در فیزیوتراپی هم استفاده می‌کنند. اولتراسوند یک نوع از امواج صوتی است. در فارسی به این امواج فراصوت هم می‌گوییم. امواج اولتراسوند برای درمان‌های پزشکی دارای فرکانسی در حدود ۱ مگاهرتز الی ۱۸ مگاهرتز هستند. این امواج با توجه به فرکانسشان قابلیت نفوذ به بافت و حتی استخوان را دارند. در نتیجه می‌توانند انرژی خود را به بدن منتقل کنند. این تکنولوژی در انواع تجهیزات فیزیوتراپی مثل کمربند پلاتینر و زانوبند زاپیامکس به کار رفته است.
شاید برایتان سوال پیش بیاید که اگر اولتراسوند یک صوت است، چرا ما انسان‌ها نمی‌توانیم صدایی از آن بشنویم؟ در حقیقت این امواج طول موج متفاوتی دارند که گوش انسان قادر به شنیدن صدایشان نیست. در ادامه توضیح می‌دهیم که چگونه این امواج در درمان درد به کار می‌آیند.
بیشتر بخوانید: درمان بدون جراحی زانو درد
ساز و کار اولتراسوند تراپی
همانطور که می‌دانید همه‌ی امواج، دارای انرژی هستند. به همین دلیل هم تابش اشعه قوی آن‌ها، سبب می‌شود که سلول‌ها و مولکول‌های تشکیل‌دهنده اجسام و انسان‌ها به حرکت دربیایند. امواج صوتی مانند اولتراسوند هم، به همین شکل انرژی را در میان بافت‌های بدن گسترش می‌دهند. این انرژی باعث ایجاد حرارت در میان بافت‌ها و استخوان‌های بدن می‌شود. در نتیجه اولتراسوند با گرم کردن بافت عضلانی و حتی اسکلتی، در کاهش دردهای مزمن بسیار موثر و کاربردی عمل می‌کند. همانطور که اشاره کردیم، از این روش درمانی، در فیزیوتراپی به وفور استفاده می‌شود. در حقیقت فرآیند گرم شدن مفاصل و عضلات با کمک امواج فراصوت، سبب کمتر شدن احساس درد در بدن خواهد شد. همچنین این حرارت به جوش خوردن سریع‌تر استخوان‌های آسیب‌دیده و شکسته منجر می‌شود.
دستگاه اولتراسوند امواجی با طول موج‌های مختلف را از خود ساطع می‌کند. هر کدام از این طول موج‌ها توانایی نفوذ به عمق خاصی از بدن را دارند. هر چقدر که طول موج این اشعه‌ها بالاتر رود، قدرت نفوذشان هم بیشتر می‌شود. البته تنظیمات دستگاه، یک امر کاملا علمی است و تکنسین دستگاه خودش بهتر می‌داند که آن را روی چه عددی قرار دهد.
سری دستگاه اولتراسوند، امواج را به داخل بدن بیمار می‌فرستد. اگر دقت کرده باشید در فرآیند سونوگرافی یک مایع را قبل از انجام کار روی بخش خاصی از بدن پخش می‌کنند. آن مایع در واقع نقش یک رسانا را باری می‌کند که امواج را به بدن انتقال می‌دهد. بعد از برخورد این امواح به بخش خاصی از بدن، جریان خون افزایش یافته و عضلات و گرفتگی نرم‌تر می‌شوند. در این مرحله کم کم درد را کمتر احساس می‌کنید.
بیشتر بخوانید: مگنت تراپی
کاربرد اولتراسوند درمانی
در سال‌های اخیر تحقیقات گسترده‌ای در زمینه کاربردهای امواج فراصوت برای درمان بیماری‌ها انجام شده‌اند. طبق این تحقیقات، محققان معتقدند که با استفاده از تابش امواج التراسوند، می‌توان التهابات و دردهای مزمن را کاهش داد. در نتیجه امروزه شاهد استفاده از این تکنولوژی در درمان‌های فیزیوتراپی هستیم. اولتراسوند را می‌توان یک روش غیر تهاجمی برای کاهش درد در عضلات و استخوان‌های بدن دانست. یکی دیگر از جدیدترین کاربردهای این امواج، در از بین بردن سنگ‌ها و رسوبات داخل کیسه صفرا و کلیه است. با کمک این دستگاه، بدون آن که نیاز به جراحی پرهزینه داشته باشید، می‌توانید سنگ‌های صفرا یا سنگ کلیه دردناک را از بین ببرید. دردها و بیماری‌هایی که با کمک امواج فراصوت درمان می‌شوند به اختصار شامل موارد زیر هستند:
- دردهای مزمن در ناحیه گردن و کمر
- کمک به بهبود سندرم درد میوفاسیال
- کاهش دردهای ناشی از آرتروز و بیماری‌های سیستم ایمنی
- کمک به درمان و جوش خوردن استخوان‌های شکسته در بدن
- کاهش درد در افراد مبتلا به سرطان
- درمان و کنترل درد در بیماری التهاب بورس یا بورسیت
- کنترل درد و لرزش‌های ناشی از بیماری پارکینسون
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی زانو
مزایا استفاده از امواج اولتراسوند در درمان بیماری‌ها
استفاده از امواج اولتراسوند برای تشخیص و درمان درد و بیماری‌ها مزایای بسیاری دارد. همین مزایا هم سبب محبوبیت استفاده از روش اولتراسوند درمانی در سراسر جهان شده است. بدون هیچگونه شک و اقرار، مهم‌ترین مزیت درمان با اولتراسوند موفقیت فوق‌العاده و عملکرد قوی و موثر آن است. در ادامه به برخی از این مزیت‌های مهم و جالب اشاره خواهیم کرد.
بیشتر بخوانید: خرید تجهیزات پزشکی خانگی
سرعت بالا در درمان و تشخیص
چه برای درمان درد عضلانی و اسکلتی از این دستگاه استفاده کنید و چه برای تشخیص بیماری، این دستگاه نتیجه را در چند دقیقه به شما نشان می‌دهد. پس از ایجاد یک لایه از ژل روی بدن و شروع کار با اولتراسوند، شما بلافاصله کاهش درد را احساس خواهید کرد. این روش درمانی نهایتا ۵ تا ۱۰ دقیقه به طول می‌انجامد.
کاهش درد و بهبود کبودی و التهابات
بعد از یک یا چند جلسه استفاده از این دستگاه خواهید دید که چه تاثیر قوی و مفیدی بر روی کاهش درد دارد. این دستگاه به تک تک اجزای بدن انسان، به خصوص جریان خون و سلول‌ها انرژی منتقل می‌کند. در نتیجه با دریافت این انرژی، بافت‌های بدن کمی سست شده و هر گونه گرفتگی یا درد در آن‌ها کاهش می‌یابد.
درمان سنگ کلیه و کیسه صفرا
امواح اولتراسوند آنقدر پرحرارت و پرقدرت هستند که برخوردشان با هر قسمت از بدن، آن را گرم می‌کند. اگر این حرارت زیاد و قوی باشد حتی ممکن است در از بین بردن یا خرد کردن سنگ‌های درشت موثر باشد. به همین دلیل برای کمک به درمان سنگ کیشه صفرا یا سنگ کلیه از این دستگاه به وفور استفاده می‌کنند.
کمک به افزایش دامنه حرکتی عضلات
وقتی حرکات ورزشی یا فعالیت‌ها به شکل اشتباه انجام شوند یا تحرک بدن کم باشد، عضلات دچار گرفتگی می‌شوند. در نتیجه این گرفتگی، نمی‌توانید بدن را به درستی حرکت دهید. در واقع دامنه حرکتی بدنتان کم می‌شود. با استفاده از امواج اولتراسوند و گرمای آن، می‌توان عضلات را گرم کرد و آرام آرام تکان داد. با این روش دوباره دامنه حرکتی قبل را پیدا خواهید کرد.
عوارض امواج فراصوت برای بدن
اولتراسوند درمانی هم مانند سایر روش‌های درمانی، ممکن است برای برخی از افراد مناسب نباشد. همچنین استفاده نادرست یا بیش از حد از این دستاه هم دارای یک سری از عوارض خاص است. در نتیجه باید قبل از به کار بردن این امواج حتما با پزشک مشورت کنید و به هیچ عنوان خودتان وارد این مسیر درمانی نشوید. از جمله عوارضی که این دستگاه دارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
افزایش تکثیر سلولی در بیماری سرطان
افرادی که مبتلا به بیماری سرطان هستند، نباید از امواج اولتراسوند استفاده کنند. همانطور که اشاره کردیم این امواج حرکت سلول‌های بدن را بیشتر می‌کنند. در نتیجه این حرکت ممکن است به تقسیم و تکثیر سلول‌های بیشتری منجر شود. استفاده از این دستگاه برای افراد مبتلا به سرطان تنها به صلاحدید پزشک و نظارت مستقیم او انجام می‌شود.
آسیب به بافت قلب و چشم
استفاده از امواج اولتراسوند برای نواحی خاصی از بدن مانند چشم و قلب اصلا انجام نمی‌شود. امواج فراصوت با حرارت و انرژی بالایی که دارند، ممکن است به بافت قلب یا چشم آسیب بزنند. اگر برای درمان یا تشخیص بیماری‌های قلبی به دنبال یک روش خاص هستید، بهتر است از دستگاه‌های برقی استفاده کنید. امواج فراصوت برای قلب تا حدود زیادی مضر هستند. همچنین از این دستگاه در نزدیکی یا روی ستون فقرات نباید استفاده کرد.
ایجاد زخم یا سوختگی
در ابتدای مقاله ذکر کردیم که امواج اولتراسوند بسیار پرقدرت هستند. در حدی که حرارت و تابش آن‌ها می‌تواند حتی سنگ و رسوبات موجود در بدن را از بین ببرد. به همین دلیل هم باید حتما به درستی از این دستگاه استفاده شود. در غیر اینصورت باعث سوختگی و آسیب به بافت‌ها می‌گردد. اپراتور حتما باید به طور دائمی سری دستگاه را روی قسمت‌های مختلف بچرخاند و نباید آن را روی یک نقطه متمرکز کند. قرار دادن این امواج روی یک نقطه سبب سوختگی می‌شود.
آسیب رساندن به انواع پروتز و پلاتین
اگر در بخش خاصی از بدن خود پروتزهای فلزی یا پلاستیکی دارید، قبل از انجام کار موضوع را به پزشک اطلاع دهید. تابش اشعه فراصوت به فلزات درون بدن ممکن است آن‌ها را ذوب کرده و از بین ببرد. در این صورت دچار مشکلات عمده‌ای خواهید شد. همچنین اگر برای تنظیم ضربان قلب از دستگاه‌های الکتریکی استفاده می‌کنید، استفاده از این دستگاه می‌تواند برایتان خطرناک باشد. در نتیجه باید تمام این موارد را با پزشک معالج خود در میان بگذارید.
تداخل با داروهای دارای کورتون و آنتی‌بیوتیک
اگر در یک ماه قبل از انجام اولتراسوند تراپی، از داروی حاوی کورتون استفاده کرده‌اید، باید به پزشک اطلاع دهید. زیرا عموما توصیه می‌شود که امواج اولتراسوند نباید با ناحیه وجود کورتون برخوردی داشته باشند. همچنین وجود عفونت خاصی در بدن همراه با استفاده از امواج فراصوت خطرناک است. در نتبجه اگر از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌کنید، حتما به پزشک این نکته را انتقال دهید.
سوالات متداول درباره اولتراسوند درمانی
1.آیا استفاده از اشعه اولتراسوند برای درمان درد، دردناک است؟
خیر. اگر کار به درستی انجام شود شما هیج احساس دردی نخواهید داشت. در واقع بسیاری از افراد در هنگام استفاده از این دستگاه هیچ حسی از درد یا ناراحتی را تجربه نمی‌کنند. اگر احساس درد یا سوزش داشتید، بهتر است این مسئله را به اپراتور بگویید. در صورتی که اپراتور، سری دستگاه را برای مدت طولانی در یک نقطه ثابت نگه دارد، احتمال سوختگی یا ایجاد درد وجود دارد. اما در غیر اینصورت چیزی حس نمی‌کنید.
2.هر چند وقت یکبار می‌توان از اولتراسوند درمانی برای درمان دردها استفاده کرد؟
برای اثربخش بودن اولتراسوند درمانی، باید طی چند جلسه و به صورت مکرر از این دستگاه استفاده کرد. البته این که دقیقا چندبار از این دستگاه استفاده شود، بستگی به صلاحدید و تشخیص پزشک معالج شما دارد. با این وجود می‌توان گفت که حداکثر میزان استفاده از این درمان روزی یک بار است. انجام اولتراسوند درمانی، بیشتر از روزی یکبار فقط در موارد خاص انجام می‌شود.
3.چگونه به جلسه درمان با اولتراسوند برویم و چه چیزی انتظار داشته باشیم؟
در روز انجام اولتراسوند درمانی بهتر است که لباس راحت بپوشید. زیرا ممکن است نیاز باشد که لباس خود را بالا زده یا حتی از بدن درآورید. همچنین باید بدانید که برخورد ژل با لباس باعث خیس شدن آن می‌شود. قبل از شروع کار تکنسین دستگاه وجود زخم، سوختگی یا عفونت را روی بدن شما بررسی می‌کند. سپس ژل را به بدنتان می‌زند و سری دستگاه را روی بدن حرکت می‌دهد. این فرآیند به طور کلی و نهایتا حدود ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و اصلا دردناک یا سخت نیست. بعد از اتمام این کارها کم کم دردها کاهش پیدا کرده و به هدف اصلی خواهید رسید.