کمر درد یکی از شایع‌ترین عوارض بارداری است که حدود 70 تا 80 درصد زنان باردار را در مقطعی از بارداری تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این درد می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار کند. درحالی‌که کمر درد در بارداری معمولاً بی‌خطر است، اما در برخی موارد می‌تواند ناشی از یک بیماری جدی همانند دیسک کمر باشد. دیسک کمر زمانی رخ می‌دهد که غضروف بین مهره‌های ستون فقرات فتق می‌یابد و به اعصاب نخاعی فشار وارد می‌کند. زنان باردار به دلیل افزایش فشار روی ستون فقرات و افزایش وزن بیشتر احتمال دارد این وضعیت را تجربه کنند. دیسک کمر ممکن است موجب درد شدید در دوران بارداری شود و درد ممکن است با بزرگ‌تر شدن کودک بدتر شود. در ادامه این مطلب از اول کلینیک با معرفی کامل دیسک کمر در بارداری همراه شما عزیزان هستیم.
علائم دیسک کمر در بارداری
در دوران بارداری، تغییرات در هورمون‌ها موجب می‌شود رباط‌های بدن از جمله کمر و لگن شل و کشیده شوند تا فرد را برای زایمان آماده کنند. از آنجایی‌که این تغییرات به این معنی است که مفاصل در راستای طبیعی خود قرار ندارند، ممکن است درد یا دیسک کمر رخ دهد. وزن کودک درحال‌رشد هم می‌تواند ستون فقرات را به سمت جلو بکشد و وضعیت را بدتر کند. دیسک کمر در بارداری ممکن است در شب بدتر شود و بر خواب شما تأثیر بگذارد. علائم دیسک کمر در بارداری شامل موارد زیر می‌شود:
- درد شدید در ناحیه کمر یا باسن
- درد، بی‌حسی یا ضعف در پاها
- گزگز یا مورمورشدن در پاها
- مشکل در راه‌رفتن یا ایستادن
بیشتر بخوانید: کمر درد و ترشح رحم
علت دیسک کمر در بارداری
چندین عامل می‌تواند خطر ابتلا به دیسک کمر را در بارداری افزایش دهد که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شویم:
- تغییرات هورمونی: هورمون‌های بارداری همانند پروژسترون موجب شل‌شدن رباط‌ها و مفاصل در سراسر بدن می‌شوند که می‌تواند ستون فقرات را ناپایدارتر کند.
- افزایش وزن: افزایش وزن در دوران بارداری، به‌ویژه در ناحیه شکم، فشار بیشتری به ستون فقرات وارد می‌کند.
- تغییرات در وضعیت بدن: برای جبران وزن اضافی، زنان باردار ممکن است به سمت عقب خم شوند که این امر می‌تواند فشار بیشتری به کمر وارد کند.
- فعالیت‌های خاص: برخی از فعالیت‌ها همانند بلندکردن اجسام سنگین یا خم‌شدن به مدت طولانی می‌توانند خطر ابتلا به دیسک کمر را افزایش دهند.
تشخیص دیسک کمر در بارداری
اگر کمر درد شدید دارید یا سایر علائم دیسک کمر را تجربه می‌کنید، مهم است که برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید. پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و ممکن است آزمایش‌هایی همانند تصویربرداری با اشعه ایکس یا MRI را برای بررسی بیشتر ستون فقرات شما تجویز کند.
درمان دیسک کمر در بارداری
درمان دیسک کمر در بارداری معمولاً بر تسکین درد و بهبود عملکرد متمرکز است. روش‌های درمان دیسک کمر در بارداری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- استراحت: از فعالیت‌هایی که موجب درد می‌شود، خودداری کنید.
- کمپرس گرم یا سرد: کمپرس گرم یا سرد را به مدت ۲۰ دقیقه در چند نوبت روزانه روی ناحیه دردناک قرار دهید.
- داروها: داروهای مسکن بدون نسخه همانند استامینوفن یا ایبوپروفن ممکن است برای تسکین درد کمک‌کننده باشند. بااینحال، قبل از مصرف هر گونه دارویی در دوران بارداری، با پزشک خود مشورت کنید.
- فیزیوتراپی: یک فیزیوتراپ می‌تواند به شما در یادگیری تمریناتی برای تقویت عضلات کمر و بهبود وضعیت بدنی کمک کند. تمرینات فیزیوتراپی کمر را اینجا ببینید.
- کمربند طبی بارداری: پوشیدن کمربند طبی بارداری می‌تواند به حمایت از کمر و کاهش درد کمک کند.
- درمان‌های جایگزین: برخی از زنان باردار از درمان‌های جایگزین همانند طب سوزنی یا ماساژ برای تسکین درد کمر استفاده می‌کنند. بااینحال، قبل از امتحان هر گونه درمان جایگزین، با پزشک خود مشورت کنید.
ورزش دیسک کمر در بارداری
ورزش در دوران بارداری می‌تواند فواید زیادی برای مادر و نوزاد داشته باشد. بااینحال، اگر دیسک کمر دارید، مهم است که قبل از شروع هر برنامه ورزشی جدید با پزشک خود صحبت کنید. پیاده‌روی، شنا، یوگا و پیلاتس برخی از ورزش‌های ایمن و مؤثر برای زنان باردار مبتلا به دیسک کمر هستند. پیاده‌روی یک ورزش سبک و درعین‌حال عالی به شمار می‌رود که می‌تواند به بهبود سلامت قلب، افزایش سطح انرژی و کاهش درد کمر کمک کند. از طرفی شنا یک ورزش برای کل بدن بوده که در تسکین درد مفاصل و عضلات مؤثر است. همچنین ورزش یوگا احتمال دارد به افزایش انعطاف‌پذیری، قدرت و تعادل کمک کند و موجب کاهش استرس و اضطراب شود. پیلاتس به‌عنوان یکی دیگر از ورزش‌های مناسب برای دیسک کمر در بارداری، بر روی تقویت عضلات مرکزی بدن تمرکز دارد و در بهبود وضعیت بدنی و کاهش درد کمر نقش دارد. به‌خاطر داشته باشید که به‌محض احساس سرگیجه یا حالت تهوع باید ورزش را متوقف کنید.
کگل؛ بهترین تمرین ورزشی در بارداری
کگل، تمرینی تقویتی است که انجام آن به تمام زنان باردار توصیه می‌شود. این تمرین برای تقویت عضلات کف لگن و آماده‌سازی زنان برای زایمان موثر است اما در زنانی که به دیسک کمر بارداری مبتلا هستند هم به تسکین درد کمک می‌کند.
- برای شروع تمرین، عضلات کف لگن خود را سفت کنید و تا 3 تا 5 ثانیه بشمارید.
- سپس عضلات را به مدت 3-5 ثانیه شل کنید.
- این کار را 10 بار پشت سر هم انجام دهید و اگر دردی در کمر احساس کرد، بعد از هر 5 نوبت، 30 ثانیه استراحت کنید.
- به مرور، زمان انقباض را به 10 و زمان شل کردن عضلات را به 5 برسانید.
- برای انجام راحت‌تر می‌توانید انجام انقباض را با تنفس خود هماهنگ کنید. عضلات کف لگن خود را در هنگام بازدم منقبض کرده و در هنگام دم شل کنید.
بیشتر بخوانید: ورزش کمر درد
شیب لگن؛ تقویت عضلات شکم و کمر
این حرکت ساده، تاثیر به‌سزایی در تسکین کمردرد ناشی از دیسک دارد. برای انجام این حرکت باید روی زمین دراز بکشید، در حالیکه دست‌ها را کنار بدن و کف پا را روی زمین قرار داده‌اید. در این حالت فاصله‌ای میان کمر و زمین ایجاد می‌شود که در اصطلاح شیب لگن نام دارد. تلاش کنید که کمر خود را به زمین بچسبانید، به‌طوری که هیچ فاصله‌ای بین کمر و زمین احساس نکنید. برای انجام این کار باید باسن را شل بگیرید. این حرکت به تقویت عضلات کمر و ستون فقرات کمک کرده و درد ناشی از دیسک را تسکین می‌دهد. این تمرین را روزانه 10 مرتبه و هر بار به مدت 5 ثانیه انجام دهید.
بیشتر بخوانید: قیمت زانوبند زاپیامکس
وضعیت گربه-گاو؛ کاهش تنش در کمر
از دیگر تمرینات موثر برای درمان دیسک کمر در بارداری به وضعیت گربه-گاو اشاره کرد. مراحل انجام این حرکت عبارتند از:
- از روی دست‌ها و زانوها شروع کنید، فشار شانه‌ها روی دست‌ها، در حالتی که کف دست روی زمین باشد و فشار باسن را روی زانوها رها کنید.
- به آرامی بازدم کنید و عضلات شکم خود را منقبض کنید، ستون فقرات خود را به سمت بالا فشار دهید و اجازه دهید سر به آرامی به سمت قفسه سینه بیفتد.
- به مدت 10-15 ثانیه در این حالت بمانید و وضعیت شروع را از سر بگیرید.
- تکرار لازم این حرکت 5-10 بار است.
بیشتر بخوانید: مسکن فوری درد کمر
آیا دیسک کمر در بارداری خطرناک است؟
دیسک کمر در بارداری می‌تواند موجب درد شدید و ناتوان‌کننده‌ای در کمر و پاها شود. این درد می‌تواند حرکت و خوابیدن را دشوار کند. اگر دیسک کمر به اعصاب نخاعی فشار وارد کند، می‌تواند منجر به بی‌حسی، ضعف یا درد در پاها شود و این مسئله از خطرات دیسک کمر در بارداری محسوب می‌شود. توجه داشته باشید که در موارد شدید، آسیب عصبی می‌تواند دائمی باشد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که دیسک کمر با افزایش خطر زایمان زودرس مرتبط است. توجه داشته باشید که زنان باردار مبتلا به دیسک کمر باید بیشتر زایمان سزارین انجام دهند.
پیشگیری از دیسک کمر در بارداری
چندین کار وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به دیسک کمر در بارداری انجام دهید. در ادامه با این موارد آشنا می‌شویم.
- حفظ وزن سالم: افزایش وزن توصیه شده در دوران بارداری را دنبال کنید.
- ورزش منظم: با مشورت پزشک خود، به طور منظم ورزش‌های سبک همانند پیاده‌روی، شنا یا یوگا انجام دهید.
- حفظ وضعیت بدنی مناسب: هنگام ایستادن، نشستن و راه رفتن، صاف بایستید و از قوز کردن خودداری کنید.
- کفش‌های مناسب بپوشید: کفش‌های صاف یا پاشنه بلند نپوشید. کفش‌های مناسب با پاشنه کوتاه را انتخاب کنید.
- به موقع استراحت کنید: از ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی خودداری کنید.
بارداری بعد از عمل دیسک کمر
بارداری بعد از عمل دیسک کمر به طور معمول بی‌خطر است، اما بهتر است قبل از بارداری با پزشک خود دراین‌رابطه صحبت کنید تا در مورد خطرات احتمالی بارداری پس از عمل جراحی به شما کمک کند. توصیه می‌شود 3 تا 6 ماه پس از جراحی صبر کنید و سپس اقدام به بارداری کنید. همچنین ورزش‌های تقویتی کمر می‌توانند در کاهش خطر کمر درد در دوران بارداری مؤثر باشند. فیزیوتراپی و ماساژ درمانی هم می‌توانند به افراد در بارداری راحت‌تر کمک کنند. در حالت کلی ملاحظات و احتیاطات خاصی وجود دارد که باید بعد از عمل دیسک کمر و قبل از بارداری این موارد را در نظر بگیرید.
بیشتر بخوانید: کمربند پلاتینر
پرسش و پاسخ دیسک کمر در بارداری
1.آیا افراد مبتلا به دیسک کمر در بارداری امکان انجام زایمان طبیعی را دارند؟
زایمان طبیعی فشار زیادی به بدن وارد می‌کند، در نتیجه احتمال بروز درد در افراد مبتلا به دیسک کمری که می‌خواهند زایمان طبیعی انجام دهند، به‌مراتب بیشتر است. بااینحال، درصورتی‌که پزشک زایمان طبیعی در این افراد را بلامانع بداند، با رعایت نکات ایمنی می‌توان این کار را انجام داد.
2.بهترین حالت خواب برای افراد مبتلا به دیسک کمر در بارداری کدام است؟
بهترین حالت خواب برای افراد مبتلا به دیسک کمر را می‌توان خوابیدن به پهلو دانست. این حالت خواب به‌ویژه برای افرادی که دیسک مهره‌های بالایی آن‌ها درگیر است، بیشتر توصیه می‌شود، زیرا می‌تواند به خواب راحت و درد کمتر کمک کند.
3.آیا دیسک کمر در بارداری بر جنین تأثیر می‌گذارد؟
در حال حاضر هیچ مدرک علمی مبنی بر تأثیر مستقیم دیسک کمر بر جنین در دوران بارداری وجود ندارد. بااینحال، دیسک کمر شدید می‌تواند ناراحتی قابل توجهی برای مادر ایجاد کند و به طور غیر مستقیم بر سلامت جنین تأثیر بگذارد.
منابع:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7803304/
https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/2192568219886264
https://www.pregnancybirthbaby.org.au/backache-in-pregnancy
